Staatsliedenbuurt: pilot natuurvermeerderende stedenbouw

SCHIEDAM - Witteveen+Bos, een bedrijf in civiele techniek, heeft voor de gemeente Schiedam ontwerpend onderzoek verricht voor de Staatsliedenbuurt. In samenwerking met de gemeente is onderzocht hoe gezorgd kan worden voor meer groen en natuur bij het maken van plannen voor wijken en buurten en bij bouwplannen. Dit kon de gemeente doen dankzij een gewonnen prijsvraag. Hiermee is aan de hand van een woningbouwproject gekeken hoe bij de plannen de omgeving ook fijn gemaakt kan worden voor dieren en planten om in te leven.

In het onderzoek - een grove verkenning van de mogelijkheden - heeft Witteveen+Bos zich gericht op de ecologische aspecten van stadsontwikkeling (extra woningen) in deze buurt, die aan de vooravond staat van een grote transformatie. Met andere woorden: is woningbouw te verenigen met het stimuleren van biodiversiteit? Het doel van natuurvermeerderende stedenbouw is om met gebiedsontwikkeling meer natuur en biodiversiteit te creëren dan er voor de planontwikkeling was. Deze werkwijze onderscheidt zich van traditionele gebiedsontwikkelingen doordat de stedenbouwkundige opgave - extra woningen in de wijk - vanaf de eerste planvorming geïntegreerd is met de ecologische ambitie: meer biodiversiteit.

In deze werkwijze is de ecologische ambitie leidend voor de stedenbouwkundige keuzes die gemaakt moeten worden. Deze werkwijze levert een fundamenteel ander plan op vergeleken met traditionele gebiedsontwikkeling waar ecologie vaak een sluitpost is, zegt Witteveen+Bos. Bij de aanstaande transformatie van de Staatsliedenbuurt heeft Witteveen+Bos deze werkwijze toegepast. In deze buurt zijn de woningen veelal gedateerd, scoren laag op energieprestatie (isolatie) en ook is sprake van een eenzijdig woningaanbod. Een bijdrage van het Rijk maakt het mogelijkheid om een deel van de woningen te verduurzamen en een aanzienlijk deel te vervangen door nieuwbouw. Dit geeft een flinke impuls aan de leefbaarheid voor mensen in de Staatsliedenbuurt. Met oog op deze transformatie is dit volgens Witteveen+Bos het uitgelezen moment om het gebied niet alleen aantrekkelijker te maken voor mensen, maar ook een gunstige impact te hebben op flora en fauna in het gebied en de directe omgeving.

Deze ecologische ambitie maakt Witteveen+Bos met haar opdrachtgevers haalbaar en meetbaar door het vastleggen van doelsoorten. In geval van de Staatsliedenbuurt zijn dit onder andere de egel, de kleine watersalamander en het bruin Blauwtje. Deze soorten hebben specifieke ontwerp- en inrichtingseisen die als basis dienen voor de vormgeving van stedenbouwkundig plan.

De pilot in Schiedam is het resultaat van een prijsvraag die Witteveen+Bos in 2021 had uitgeschreven in het kader van het 75-jarig jubileum. Daarbij konden organisaties een ontwikkelbudget van 25.000 euro winnen om te werken aan innovatie en kennisontwikkeling voor de natuurvermeerderende stad.