Veel te leren in kapel Roemeense kerk op begraafplaats

SCHIEDAM - Open Monumentendag is ieder jaar een mooie gelegenheid om eens binnen te kijken op plekken waar je normaal niet komt. Zoals de kapel en bijgebouwen op de voormalige rk-begraafplaats onder aan de Vlaardingerdijk. Die zijn vandaag de dag in gebruik bij de Roemeens-orthodoxe parochie St. Gregorius de Theoloog.

Allerhartelijkst is de ontvangst van die nieuwsgierige Schiedammers door de leden van de kerkgemeenschap. Zij beantwoorden in de veelkleurige kapel alle vragen die hen worden gesteld door de tientallen die vandaag langskomen, ook omdat Lidwien Meijer twee keer een rondleiding op de begraafplaats verzorgt - en veel Schiedammers menen nog voorouders op het kerkhof te hebben liggen. 

De Roemeens-orthodoxe parochianen hebben ook uitgepakt met het maken van lekkere hapjes, die zij de gasten graag voorzetten. En ze hebben een kleine tentoonstelling ingericht met geborduurde doekjes en doeken. 

Die laatste zijn de afgelopen tijd gemaakt door de kerkleden om vandaag oma en opadag te kunnen vieren. Een jaarlijkse feestdag in Roemenië, die hier nu wordt gevierd met een kleine tentoonstelling: historische foto’s van opa’s en oma’s zijn versierd met geborduurde doekjes, zoals die bij alle hoogtijdagen, maar ook bij droeve dagen worden gebruikt, bijvoorbeeld gedrapeerd om foto’s van jubilarissen of overledenen.

Het zijn een paar leerzame uurtjes op de begraafplaats onder de Roemenen. We leren dat de Roemeens-orthodoxe kerk gewoon het Roemeens sprekende deel van de Grieks-orthodoxe kerk is; dat Roemeens behoorlijk lijkt op Italiaans, allebei Latijnse talen, en voor iemand die een van die talen spreekt soms goed te begrijpen is. 

Valentina schenkt koffie en vertelt over de geschiedenis van de Roemeense aanwezigheid in Schiedam. St. Gregorius de Theoloog - we kwamen er nog niet toe te vragen hoe die naamgever van de parochie werd, maar er zijn zeker iconen van hem aanwezig - is de eerste Roemeense parochie in Nederland, opgericht door de priester die ook vandaag de dag de gemeenschap nog bedient. Ioan Dură doet dat vanuit zijn woonplaats in België. “Bijna ieder weekend komt hij op en neer.” Opmerkelijk: om priester te kunnen worden in de Roemeens-orthodoxe kerk, moet je getrouwd zijn.

In 2001 werden voor de gelegenheid gehuurde kerkruimtes verwisseld voor de kapel van de begraafplaats. Daar waren in 1972 de laatste mensen begraven. De kapel werd in 1853 gebouwd in opdracht van verschillende rijke katholieke branders, die een begraafplaats wilden voor hun geloofsgenoten, met de familie Van der Burg als grootste gever. 

Omdat er ooit in Nederland alleen in Schiedam een Roemeens-orthodoxe kerk was, komen de kerkgangers nog altijd van heinde en ver. Ook al zijn er ondertussen negen Roemeens-ortohoxe kerken in Nederland, allemaal door Ioan Dură gesticht. In een van de bijgebouwen is een tentoonstelling ingericht over de geschiedenis van de parochie. 

Het is niet zo dat de kerkgemeenschap hard groeit, nu er steeds meer Roemenen in Nederland komen wonen - lang niet alle Roemenen zijn kerkgaand. Maar vooral met Pasen - het grootste christelijke feest, aldus een van de rondleidsters - is de kapel te klein om de toeloop te herbergen. Een viering duurt in de regel zo’n twee uur, en wordt over het algemeen staand gevolgd.

De kinderen volgen tijdens een deel van die viering een apart programma, met onderwijs over hun land en taal bijvoorbeeld. Bij feesten en op feestdagen wordt er nog in traditionele dracht gelopen, vooral door de vrouwen. Zo is de kerkgemeenschap ook een belangrijke sociale factor in het leven van de parochianen, een anker- en ontmoetingsplaats.