Topdrukte bij opening Gootjes en Realisme

SCHIEDAM – Saskia van Herwijnen en Gerrit van Schuppen, samen het poëziepaar SAGE vormend, waren verwachtingsvol naar het Stedelijk Museum Schiedam gelopen. Daar zou vanmiddag de solotentoonstelling van Theo Gootjes worden geopend. ’s Lands bekendste historicus Maarten van Rossem was uitgenodigd om de opening te verrichten. Tegelijk zou een bijzondere expositie over actuele realistische kunst open gaan.  

Maar op het museumplein aangekomen merkten Saskia en Gerrit dat er mensen buiten stonden, in de toenemende wind, dus daar sta je niet zomaar om een sigaretje te roken. Conclusie: de entreezaal puilde uit. Lang niet iedereen kon naar binnen. Dus SAGE ging maar wat anders doen…  

Wat verklaart die topdrukte? 
De aanwezigheid van Maarten van Rossem, jurylid van De Slimste Mens?
De reputatie van Theo Gootjes, voor wie veel oud-collega’s van Het Vrije Volk en het Rotterdams Dagblad naar Schiedam gekomen waren? 
Of was het misschien ook het uitermate belangwekkende nieuws dat de provincie Zuid-Holland uit eigen beweging aanstuurt op een miljoen euro extra voor het Schiedamse museum, uit de rijkskas te betalen, omdat het museum op een spectaculaire wijze een ‘gasthuis’ van de Schiedammers wordt zowel als van alle kunstliefhebbers uit binnen- en buitenland?  

Dat nieuws overrompelde deze week zelfs de museummedewerkers. Ze waren zeer aangenaam verrast door die steun van de provinciale en de rijksoverheid. Het kan best zijn dat veel mensen ook om die reden eens een opening van een expositie in dat bijzondere museum wilden meemaken.  

Effect was in elk geval dat de vele, vele niet-Schiedammers die naar het museum waren gekomen, zeer onder de indruk waren van het psychisch magnetisme dat kennelijk van het museum op de Hoogstraat 112 uitgaat. Zo’n drukte maak je zelfs in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag maar af en toe mee, dus de aangename massaliteit moet op de bezoekers uit het hele land wel zijn overgekomen alsof er in Schiedam iets bijzonders aan de hand is. 
Wat dus ook werkelijk zo is!  

Maarten van Rossem opende de solotentoonstelling van Theo Gootjes. “Politieke spotprenten zijn de laatste jaren jammer genoeg minder populair. Dat betreur ik”, zei hij. “Politieke tekenaars zijn vaak hele goede, vaardige tekenaars. En hun werk is heel complex. Wat ze tekenen is niet alleen de zichtbare werkelijkheid, maar ze hebben ook een boodschap uit te dragen die vaak weer verwijst naar politieke of historische feiten. Dat alles moet je in die ene tekening van die dag terug kunnen zien.”

“Dat maakt dat tekeningen achteraf vaak nog moeilijk te duiden zijn”, betoogde Van Rossem. Maar juist de politieke prenten van Theo Gootjes kijken hun actualiteitswaarde behouden te hebben. Van Rossem: “Opvallend is dat de tekeningen van Theo Gootjes een esthetische waarde hebben, ook door de hoge mate van abstractie. Dat maakt ze zovveel jaar na dato nog heel interessant om naar te kijken.”  

Over de andere expositie ‘Realisme nu’ zei Van Rossem: “Realistische kunst is kunst met de werkelijkheid als vertrekpunt. Maar vervolgens kan het alle kanten op. En daarin is een hoop misgegaan in de loop van de twintigste eeuw. De impressionisten waren realisten pur sang, maar ze permitteerden zich met hun losse verftoetsen ook veel vrijheden. Die bevrijding is daarna steeds verder doorgevoerd. Veel te ver, in de twintigste eeuw is het onder invloed van allerlei academische kunsthistorici ‘over de plinten geklotst’. Dat leidde tot een verlammende verheerlijking en zelfs een orthodoxie van abstractie in de kunst.”

“Maar de abstracte kunst is natuurlijk een doodlopende weg, tenminste, dat vind ik. Daarvan zijn we ons nu eindelijk aan het bevrijden. Het realisme nu kan weer alle kanten op. En dat gebeurt hier. Het is belangrijk om het realisme in een ruime definitie te bezien en niet gelijk opnieuw weer in een hoek te duwen.”