Grote opkomst voor Franca Treur in Literair Café
- Redactie
- 27-09-2019
- Uit
Vorig jaar werd het nieuwe seizoen eveneens gestart in een school, het Stedelijk Gymnasium Schiedam, met de schrijver Raoul de Jong, maar het aantal bezoekers was toen gering. Keerzijde van de grote opkomst van havo-scholieren en vwo-scholieren en enkele gebruikelijke bezoekers van het Literair Café was, dat de zaal nogal rumoerig was, toen de schrijfster de avond startte met het voorlezen van het door haar geschreven verhaal ‘Gezellig’. Jan Gordijn, een van de bestuursleden van het organiserende Literair Gezelschap Schiedam, liet zich niet uit het veld slaan: “Een grote opkomst als vanavond is allereerst fantastisch. Je leert er ook van, hoe we het een volgende keer dat we het Literair Café op een school houden, beter kunnen doen. En als er vanavond van deze grote groep zo’n vier of vijf jongeren door literatuur gegrepen zijn, en dat geloof ik, dan hebben we een mooi resultaat behaald.”
Franca Treur maakte het met het voorlezen van haar verhaal ‘Gezellig’ niet gemakkelijk. Het verhaal gaat over een in ons land verblijvende zwarte man, die in een leegstaand brugwachtershuisje in Amsterdam woont. Hij heeft een sleutel van het huisje, maar geen papieren. Op zekere dag komt de voormalige bewoonster van het huisje zijn rust verstoren. Na het verhaal in twintig minuten te hebben voorgelezen, mogen er vragen worden gesteld. Een leerling vraagt: “Waarom is de man in het verhaal een zwarte man en geen witte man?” Omdat het in Amsterdam vaak voorkomt dat mensen in een dergelijke situatie zwarte mannen zijn, zo antwoordt Treur. “Is het een waar gebeurd verhaal?” Nee, dat is het niet, zegt zij. In Amsterdam staan veel brugwachtershuisjes leeg en zij heeft op uitnodiging een keer in een huisje geslapen. Dat heeft haar toen aan het denken gezet en zo ontstond deze personage.
“Is het moeilijk om op een idee voor een boek te komen? Als u een boek schrijft, bedenkt u dan alles van te voren?”, vraagt een van de leerlingen zich af. Nee, dat doet Franca Treur niet. “Het begint doorgaans met een personage. Daaruit ontwikkelt zich dan een boek. Als ik alles van te voren zou bedenken, zou ik me gedurende het schrijven van het boek mogelijk gaan vervelen. Ook als ik halverwege ben, is de plot nog niet duidelijk. In mijn hoofd ben ik wel bezig met het ontwikkelen ervan, maar je overweegt verschillende opties.” De leerlingen stellen meer vragen over het schrijven van boeken. Bijvoorbeeld hoe lang het schrijven van een boek duurt en of ze weleens met twee boeken tegelijk bezig is. “Een tot twee jaar. En ik ben altijd met één boek tegelijk bezig”, is haar antwoord. “Ik ben geen snelle schrijfster, maar naast het schrijven van een boek doe ik ook andere dingen zoals schrijven voor de krant.” Is het spannend om een boek te publiceren? “Ja, best wel eng. Je hebt het boek geschreven binnen de vier muren van een kamertje, maar zodra het gepubliceerd is, gaan mensen het lezen en er wat van vinden. Mensen die je niet kent, maar ook – en dat is nog enger – mensen die je wel kent. Misschien zijn ze gekwetst als ze denken dat ze in het boek voorkomen, of gekwetst als ze er juist niet in voorkomen. Wat zullen de recensenten schrijven? Zal het verkocht worden? De eerste keer een boek publiceren was het spannendst.” Ze debuteerde in 2009 met haar – inmiddels verfilmde - roman Dorsvloer vol confetti.
Op welk boek ze ‘het meest trots’ is? Na enig denken antwoordt Franca Treur op deze vraag: Hoor nu mijn stem. “Dat vind ik qua structuur en taal mijn beste boek.” Het boek verscheen in 2017 en gaat net als haar debuutroman over het streng gereformeerde milieu waarin zij is opgegroeid en waarvan zij zich heeft losgemaakt. “In het reformistische milieu leven kinderen maar ook volwassenen in angst door het geloof. Een baby wordt gezien als ‘brandhout voor de hel’. Als je geboren wordt, draag je een erfzonde met je mee. Jezelf kun je niet redden. Alleen als je het wonder ervaart van de bekering, in de zin van wedergeboorte, kun je gered worden en kom je in de hemel. Op duizend gelovigen in de kerk zijn er ongeveer vijftig die bekeerd zijn ofwel die menen dat zij een godswonder hebben ervaren. Als ik als kind ging slapen, was ik bang de volgende ochtend niet meer wakker te worden. De angsten, ach, ik kan dat niemand in de gereformeerde kerk verwijten. Dat is gebaseerd op een leerstuk dat al heel lang bestaat en gesteund wordt door geleerde theologen, dat is in die wereld geheel legitiem dus. Ik heb ook geen hekel aan de mensen uit de kerk, aan de ‘refo’s’, maar ik geloof niet meer in god en dus ook niet in de goddelijke ervaring.” Franca Treur leest een passage uit haar ‘Hoor nu mijn stem’. Ene ‘Tante Ma’ is heel zeker van haar ‘goddelijke ervaring’. In haar milieu waar vrouwen tweederangsburgers zijn, verwerft zij een positie door haar ‘zekere goddelijke ervaring’. Kerkgenoten consulteren haar om hun ‘mogelijke goddelijke ervaring’ te laten toetsen. Was er werkelijk sprake van de openbaring? Het gereformeerde geloof heeft zijn eigen jargon, zo maakt Franca Treur ons wijzer.
Wat vonden je ouders van je eerste boek? Heb je nog contact met hen? “Ja ik heb contact met mijn ouders. Toen ik hun mijn eerste boek liet lezen, waren hun reacties eigenlijk wel positief. Mooi geschreven, vonden ze. Het boek werd goed verkocht, kreeg aandacht van alle kanten en maakte discussie los. Mijn ouders kregen het daarmee wel voor hun kiezen.” Franca Treur is zwanger van haar eerste kind. Zal de bevalling van een kind haar in haar werken als schrijfster beïnvloeden, is een vraag uit de zaal. “Als schrijfster word je beïnvloed door al je ervaringen dus ook het moederschap zal van invloed zijn. Je weet het maar nooit, misschien ga ik wel kinderboeken schrijven. Dit is overigens het laatste optreden dat ik houd vóór mijn bevalling.”
Jan Gordijn bedankt Franca Treur voor haar lezing en voor haar openheid bij het beantwoorden van de vele vragen. Tot slot geeft hij aan dat het volgende Literair Café op donderdagavond 31 oktober in de bibliotheek in de Korenbeurs is. Het thema van die avond is Drs. P (Heinz Polzer) met optredens van Ronald Vonk en Ivo de Wijs.
Literair Café
Het in 2016 opgerichte Literair Gezelschap Schiedam en de Bibliotheek Schiedam organiseren samen het Literair Café. In de regel vindt het iedere laatste donderdag van de maand plaats in de Bibliotheek in de Korenbeurs (ditmaal bij uitzondering in een school). Inspirerende literaire avonden waarbij bezoekers naar aanleiding van een lezing, interview of gesprek hun eigen leeservaringen kunnen delen. Ook kunnen ze elkaar ontmoeten, tijdens het optreden of bij de afsluitende borrel.
