Bach en borrel

COLUMN - Afgelopen donderdag vond in de Waag op de hoek van de Nieuwstraat en de Lange Kerkstraat een heel bijzondere bijeenkomst plaats. De organisatie van de Matthëus Passion in Schiedam presenteerde daar de eerste flessen Bach Korenwijn. Deze wordt op de markt gebracht door Zwart Nazareth. Dit is een voortzetting van distilleerderij Gebroeders Kramers die al in 1776 werd opgericht maar in 1972 voorgoed de vuren doofde. In 2020 bliezen Peter en Jeroen Kramers de zaak van hun voorouders nieuw leven in. Oude Schiedammers kennen het adres nog: Lange Haven 118. Nu worden de producten van Zwart Nazareth gedistilleerd in het Utrechtse Cothen. Ook Bach Korenwijn. Niet moeilijk over doen. Moet kunnen.

Vers twee: wat zou Johann Sebastian Bach ervan gedacht hebben? Hij schreef tenslotte een Kaffeekantate en geen Schnappskantate. Wordt hier de reputatie van de grote componist bezoedeld met populistische reclametrucs? Ook al is Bach Korenwijn nog zo exclusief?

Mitnichten zoals onze oosterburen zeggen. Johann Sebastian Bach schreef de bewuste cantate in zijn jonge jaren als stamgast van het beroemde koffiehuis Zimmermann in Leipzig. Menig vaste bezoeker had een achtergrond in de muziek. Meneer Zimmermann juichte het toe als er spontaan concertjes plaatsvonden. De Kaffeekantate vertelt het verhaal van meneer Schlendrian die vergeefs probeert zijn dochter van haar koffieverslaving af te helpen. Wat zullen Bach en zijn vrienden pret hebben gehad op de première. 

Ondertussen spuwde Bach er niet in. Met sterke drank wordt hij nergens in verband gebracht maar met bier des te meer. Kenners van de man en zijn leven berekenden dat hij dagelijks het equivalent van een sixpack naar binnen wist te krijgen. Op dat gebied was hij in zijn tijd trouwens geen uitzondering. Twee Amerikaanse musici, die hun echte identiteit liever verborgen houden, hebben zelfs een hele website in het leven geroepen met de titel http://bachbeer.com/. Er staan allemaal artikelen op over het grensgebied tussen klassieke muziek en alcohol. Thuisbrouwer Jan Olijhoek onderzocht wat voor bier Bach dan wel gedronken kan hebben. Het was in ieder geval geen pils. Dat begon pas een eeuw na het verscheiden van de componist aan zijn onstuitbare opmars over heel de wereld. Het zou kunnen dat hij Rauchbier dronk uit Bamberg. Voor het brouwproces gebruikt men gerookte mout. Zo ontstaat een donker bier dat uiterlijk maar niet innerlijk veel gemeen heeft met Guinness. Het kan echter, aldus Olijhoek, net zo goed Gose uit Thüringen en Saksen zijn. Dat is familie van de geuze. Dit bier wordt op smaak gebracht met koriander en zuur. Toevoeging van gist komt er niet aan te pas. De moutpap wordt gewoon aan de open lucht blootgesteld. 

Hoe dan ook, er ligt een duidelijke band tussen Johann Sebastian Bach en het genot van alcoholische dranken. Hij ziet ongetwijfeld vanaf zijn troon in de wolken vergenoegd toe, hoe zijn naam nu met een ambachtelijke korenwijn wordt verbonden. Kwaliteit ontmoet kwaliteit. Mooi zo. 

Bekijk hierboven een heel leuke uitvoering van de Koffiecantate. Aan het klavecimbel: Ton Koopman.