Arab is verplichte lectuur voor B&W en gemeenteraad

COLUMN - Woensdag rond een uur of vier kocht ik bij het Schiedams Boekhuis de roman Arab van Parham Rahimzadeh. Ik las de eerste bladzijden op het terras van het Weeshuis. Allemachtig, wat kan die jongen schrijven. Wat weet hij zijn lezers mee te slepen. Wat een taalbeheersing. Wat een stijl. Wat een als eenvoud vermomd raffinement. Arab bleef bij me tot ik de volgende ochtend het Woord van Dank bereikte op de laatste pagina’s.

Parham Rahimzadeh woont tegenwoordig in Amsterdam, maar hij groeide op in onze stad. Het is volstrekt duidelijk dat hij thuishoort in het rijtje François Haverschmidt, Arij Prins, Henri Hartog, Ferdinand Bordewijk, Maarten Biesheuvel, schrijvers die heel ongelijksoortig zijn maar zich wel lieten inspireren door Schiedam.

Het is niet mijn bedoeling hier een recensie te schrijven van Arab. Dat doe ik misschien nog wel eens ergens anders. Dit is de plek om de betekenis van deze knappe roman te schetsen voor Schiedam.

Parham Rahimzadeh toont ons – en dan bedoel ik blanke Schiedammers van het soort dat klaagt over de teloorgang van de Hoogstraat of het vele afval rond de vuilcontainers en straks massaal het college de hand komt schudden als er weer nieuwjaarsrecepties mogelijk zijn – Parham Arhimzadeh toont ons een Schiedam waarvan wij het bestaan niet eens vermoeden omdat we zulke slechte waarnemers zijn geworden. Hij heeft een ik-figuur gecreëerd die moet zien zich staande te houden in een buurt waar iedereen klaar staat je speelruimte te beperken. De macht is in handen van vriendengroepen en sommige 'gerespecteerde families'. Politie en boa’s krabbelen hoogstens een beetje aan de schil van deze werkelijkheid. Datzelfde geldt voor medewerkers van jeugdzorg, Stroomopwaarts, Halt en andere diensten die hun zegeningen op dagelijkse basis over de wijk uitstorten. Zij hebben geen idee van wat er werkelijk speelt. Datzelfde geldt voor de leerkrachten op het lager en voortgezet onderwijs. Als jongen in deze wijk moet je zorgen dat ze je respecteren: daar heb je kracht en geld voor nodig. Bassam, de hoofdpersoon uit Arab weet daar net zoals veel van zijn buurtgenoten aan te komen via de handel in hasj, coke en pillen. Daar heb je betrouwbare vrienden en leveranciers voor nodig. Je moet concurrenten van je af slaan. Bassams bijnaam is Arab omdat hij althans voor een deel afstamt van de Arabische minderheid in Iran. In Schiedam maakt hij vrienden onder leeftijdgenoten van Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse afkomst. Dankzij zijn inkomsten uit de drugs kan Bassam zijn familie steunen. Vader zit in de schuldsanering omdat hij een slachtoffer is van het DSB-faillisement uit 2008. Hij kan alleen door in het weekend zwart te werken proberen de honger buiten de deur te houden. Daarom stelt hij geen vragen rond de eurobiljetten die Bassam laat liggen.

Alléén kun je je op straat niet handhaven want je maakt altijd vijanden, vooral als je zoals Bassam ook nog eens op het verkeerde meisje valt. In zijn geval is dat medeleerlinge Ayla, van Turkse afkomst. Haar 'eer' wordt door andere scholieren met een Turkse achtergrond fel en met veel geweld verdedigd, al blijkt gaandeweg het boek dat er meer achter deze zaak zit dan deze eenvoudige uitleg. Dat zie je vaker in dit boek: het voor de hand liggende misleidt.

Dit alles speelt zich voor een belangrijk gedeelte af in Schiedam-Groenoord en op het oude Schravenlant met uitgebreide uitstappen naar Rotterdam (Kruiskade, Now&Wow). Bassam weet dat er maar één manier is om aan zijn leven in Schiedam te ontsnappen: slagen voor het VWO net als zijn zus en de wijk nemen naar de Erasmus Universiteit. Om dat te realiseren is echter óók drugsgeld nodig en je kunt niet zomaar ontsnappen aan Schiedam. Schiedam komt altijd achter je aan.

Arab is een roman en een literaire thriller maar schetst tegelijk een haarscherp beeld van hoe veel jonge Schiedammers leven en hoe zij de wereld zien. De handeling speelt zich af in de periode 2005 -2010, maar net als toen wordt er nog steeds geleefd op het scherp van de snede. Meer en nadrukkelijker dan ooit. Ook al ziet Groenoord er hier en daar wat opgepoetster uit.

Daarom hoort Arab in de boekenkast van burgemeester Cor Lamers, alle wethouders, alle raadsleden en alle ambtenaren die zich om welke reden dan ook bezig houden met wijken als Oost, Nieuwland of Groenoord. Anders begrijpen zij er niks van. Dit is een zeer belangrijk boek.

En op de Schiedamse middelbare scholen moet het massaal gelezen worden. Hier ligt een taak voor alle docenten Nederlands en maatschappijleer als dat laatste vak nog zo heet.


Parham Rahimzadeh, Arab. Amsterdam 2021. Prometheus. ISBN 978904464758 7

Hier meer https://webwinkel.uitgeverijprometheus.nl/book/parham-rahimzadeh