Frans Hamerslag: 'Bekendheid van de Schie verdient impuls'

SCHIEDAM - Op een enkele stoel na was de eerste editie van het Schie Café, gisteravond in de bibliotheek, uitverkocht. Het publiek kreeg een aantal interessante lezingen voorgeschoteld met als blauwe lijn erdoorheen de rivier waaraan onze bijna 750 jaar oude stad zijn ontstaan dankt. De wereldmuziek spelende Schiedamse band Sjarm zorgde voor de muzikale omlijsting.

Met het Schie Café werd de aftrap gegeven van de culturele manifestatie 'Zie de Schie'. Organisator is het Cultureel Forum Schiedam. Wethouder Frans Hamerslag opende het Schie Café. Gevraagd naar een persoonlijke anekdote over de Schie, vertelde hij het publiek dat hij - als Gorzenees -  had leren zwemmen in de Schie, in zijn jeugd niet geheel vrij van olie op het water. "Ik ben Schiedammer en ontleen mijn identiteit aan de Schie, de rivier die bij de Gorzen begint. De rivier is van groot belang voor Schiedam, maar is relatief onbekend. De bekendheid van de Schie verdient een impuls. Dit is immers de rivier waar we zo ontzettend trots op kunnen zijn."

De tweede spreker, architect-onderzoeker Paul Meurs, ging dieper in op de geschiedenis van de Schie, die - zo gaf hij inhakend op het betoog van Hamerslag aan - in feite in de Gorzen niet begint, maar er eindigt in de Nieuwe Maas. Er zijn in feite vier Schieën: Delfshavense Schie, de Delftse Schie, de Rotterdamse Schie en de Schiedamse Schie. "Maar de echte Schie, dat is toch de Schie in Schiedam", zo stelde Meurs, die gedurende twaalf jaar aan de Lange Haven heeft gewoond. "De Schie loopt eigenlijk dood bij het Zakkendragershuisje, het is niet anders", zo stelde spreker Han van der Horst. Dat het water van de Schie toch de Nieuwe Maas weet te bereiken, is via wat heet Lange Haven, Buitenhaven en Voorhaven. 

Ecoloog Ernst Raaphorst en ontwerper Lucas Zoutendijk kwamen aan bod in een tweegesprek onder leiding van presentatrice Marion Keete, al 23 jaar verslaggeefster bij RTV Rijnmond. Lucas Zoutendijk vertelde over zijn ontwerpen, zoals een op het water gericht ontwerp in Rotterdam, de 'eendenstraat'. Dat is een tijdelijk bouwwerk in het water dat leuk is om te zien en waar watervogels en andere dieren kunnen huizen. Op de vraag van Keete waar een ontwerp van hem in Schiedam toepasbaar zou kunnen zijn, kwam niet echt een antwoord, behalve dan dat ze erop kwamen dat er tussen Overschie en Schiedam in de Schie 'een gek bruggetje' ligt, dat voor fietsers als 'toegang tot natuurgebied Midden-Delfland' gezien kan worden. Het Schiedamse publiek voelde feilloos aan, dat Keete en Raaphorst niet bepaald thuis zijn in Schiedam en dat zij de Rolbrug bedoelden. Deze brug dateert uit 1882 en verbindt de Overschieseweg in Rotterdam met de Polderweg in Schiedam-Kethel. 

Ecoloog Ernst Raaphorst heeft wél echt wat met Schiedam. Gewapend met een onderwatercamera is hij het water rond de Korenbeurs in gedoken en heeft daar prachtige opnames gemaakt van de onderwaterwereld. Voorntjes, brasems en baarzen komen voorbij tussen het onderwatergroen, een paling verdwijnt in een holletje tussen de stenen, diverse soorten mosselen zie je tegen de kademuur geplakt en ook de woekerende exoot Amerikaanse rivierkreeft komt voorbij. Raaphorst maakte dit soort films ook in andere steden. Wat hem in de Schiedamse stadswateren is opgevallen, is dat hij daar ook snoeken heeft gezien. "Dat is verrassend en heel gaaf", zegt Raaphorst. Het publiek was gebiologeerd door de beelden, maar het enkele minuten durende filmpje duurde Keete te lang en ze liet het geluid van de video uitzetten om verder te kunnen gaan met het (niet zo interessante) tweegesprek. 

De laatste spreker was Steven Delva, de landschapsarchitect die november 2021 werd verkozen tot architect van het jaar. Hij is door de gemeente Schiedam ingeschakeld om te adviseren over stedelijke ontwikkelingen zoals het Glasfabriek-gebied en Schieveste (het gebied tussen spoor en A20). Na het bevlogen betoog van de in Amsterdam wonende Belg, schoof Jacqueline Verhees (landschapsarchitect werkzaam voor gemeente Schiedam) aan voor een afsluitend tweegesprek. 

Zij haakte in op hetgeen Delva had verteld over zijn gegeven adviezen aan Rotterdam voor de ontwikkelingen van het Rotterdamse Merwe-Vierhavens gebied (M4H). Het zou mooi zijn als ook het Schiedams persprectief hier goed gediend zou worden, vindt Verhees, ook de inwoners van Schiedam-Oost willen op korte loopafstand toegang hebben tot een parkachtig gebied met zicht op het water van havens en Nieuwe Maas. Volgens Delva zal dat uiteindelijk wel goed komen doordat vanaf de Grensflat tot aan het Dakpark in Rotterdam er een tussen de bebouwing door kronkelende groene strook zal komen voor fietsers en wandelaars.

Verhees ging ook nog even in op 'een gek bruggetje'. "Dat is de Rolbrug. Die wordt over enige tijd vernieuwd. Het brugwachtershuis zal in oude staat worden teruggebracht. Het is een brug met historische waarde." 

Zaterdag en zondag staan er diverse 'Schie Tours' op het programma. Deze zijn nog niet allemaal volgeboekt. Voor het programma en om te boeken zie deze webpagina. Annemarie Sour van organisator Cultureel Forum Schiedam gaf aan dat ook 'last minute' aan de Lange Haven 75 bij Ine Elderkamp gevraagd kan worden voor welke tours nog plaatsen beschikbaar zijn. Bij beschikbaarheid kan ter plekke geboekt worden. Op het adres Lange Haven 75 beginnen bijna alle tours.

Het eerste Schie Café is geslaagd te noemen, zei Annemarie Sour in haar slotwoord, en er zullen er in aanloop naar het 750-jarig bestaan van de stad Schiedam nog meer volgen. "We willen richting het stadsjubileum de frequentie van het Schie Café geleidelijk aan opvoeren en we willen ook de met de Schie gerelateerde gebieden om Schiedam heen er inhoudelijk bij betrekken", aldus Sour.

Tijdens de avond ging Sour bekwaam met de zaalmicrofoon rond om het publiek de mogelijkheid te geven om deel te nemen aan de discussie. Een van de vragenstellers, historicus Reinard Maarleveld, gaf aan zich zorgen te maken om de hoogbouw, zoals in Schieveste en zoals de 70-meter hoge torenflat The Miller aan de 's-Gravelandseweg. Dat laatstgenoemde gevaar is geweken, zo reageerden verschillende aanwezigen in de zaal (de provincie heeft zich uitgesproken tégen de door de gemeente beoogde aanpassing van de molenbiotoop). Van der Horst viel zijn collega-historicus bij, aangevende dat dat gevaar echt nog niet geweken is. Keete bagatelliseerde de discussie. Dat was reageren vanuit emotie op losse plannen, zo deed zij het ongeveer af. Waar het om gaat is het beleid, om een totaalvisie. Heeft de gemeente zo'n totaalvisie, vroeg ze aan wethouder Hamerslag. Dat de wethouder deze 'open deur' bevestigend beantwoordde, was geen verrassing. 

Al met al was het een geslaagde avond, waarvan voortzetting op prijs gesteld wordt, zo was de algemene teneur in het publiek, met als enige dissonant het optreden van presentatrice Keete, die al bij het begin uit de bocht vloog bij het introduceren van Han van der Horst. "Waarschijnlijk is hij de oudste hier aanwezige..." Wat volgde was ongemakkelijk geroezemoes van het publiek. Keete voelde het niet aan; ze ging er nog op door ook door te vragen wie er dan ouder was in de zaal: geroezemoes en géén antwoord op deze irrelevante vraag. Maar dat was nog niet genoeg. In de eindfase van de avond had Van der Horst als betrokken Schiedammer geduid op het belang van energieneutraal bouwen in Schiedam. Wethouder Frans Hamerslag beaamde dat belang. Zich richtend tot Van der Horst sloot Keete samenvattend af: "Ik hoop dat je het nog gaat meemaken." Han van der Horst is 73 jaar.