Reïntegratie niet met harde hand afdwingen

SCHIEDAM – De bijstand is een vangnet. Het is gewenst dat mensen zo kort mogelijk in de bijstand zitten. Maar moeten ze met strafkortingen geplaagd worden als ze zich niet voldoende inspannen om aan werk of vrijwilligerswerk te komen? Nee, de Schiedamse politiek is in meerderheid niet voor de harde hand. Dat blijkt uit de antwoorden die de dertien lijsttrekkers vandaag gaven op onderstaande vraag.

Elke dag een vraag aan de lijsttrekkers voor de Schiedamse gemeenteraadsverkiezingen. Vandaag de vijftiende vraag.

Toelichting op de vraag:

Er is veel discussie hoe mensen met een (langdurige) uitkering geactiveerd kunnen worden richting arbeidsmarkt. De methode-Amsterdam is met zachte hand. De methode-Rotterdam kent dwang. Schiedam stemt zijn beleid af met Vlaardingen en Maassluis. Er is het dilemma of de wens van de cliënten van Stroomopwaarts leidend is of dat het accepteren van algemeen aanvaard werk met desnoods handhavende maatregelen richtinggevend moet zijn.

De vraag:

Wat is uw visie op de wijze van reïntegratie van langdurige uitkeringsgerechtigden?

De antwoorden:

Marcel Bregman, Democraten ’66 (D66):

De bijstand is bedoeld als vangnet voor mensen die zich niet op een andere manier kunnen redden. Natuurlijk moeten we zorgen dat diegenen die alternatieven hebben niet onnodig in de bijstand blijven. Wel moet er oog blijven voor individuele situaties. Een harde hand werkt alleen als er echt andere opties zijn. Als de bijdrage aan de maatschappij niet uit betaald werk kan bestaan, zijn alternatieven bespreekbaar.


Petra Zwang, Partij van de Arbeid (PvdA):

De PvdA kiest niet tussen 010 of 020: er is een methode NWN en die werkt! De PvdA kiest ervoor om die methode voort te zetten omdat het maatwerk is, omdat er met persoonlijke plannen van aanpak wordt gewerkt, omdat er rekening wordt gehouden met doelgroepen (50-plussers, de groep-Irado, statushouders), omdat er banenbeurzen en participatiebeurzen worden georganiseerd, en omdat er ook extra ondersteunende maatregelen zijn, variërend van gratis OV tot langdurigheidstoeslag. De PvdA zet in op positieve ondersteuning en wil dat de gemeente ook de langdurig werkzoekende positief tegemoet treedt. Wie wat terug kan doen voor de maatschappij, die moet gestimuleerd worden om dat te doen; dat is goed voor de werkzoekende zelf en voor de stad. Wie zonder (goede) reden afspraken niet nakomt, die kan een maatregel verwachten.


Hakan Kucuk, Socialistische Partij (SP):

Werkloosheid bestrijden kan op sociale wijze, dat bewijst de SP op verschillende plekken waaronder ook de grootste stad Amsterdam. Iedereen die wil en kan werken moet geholpen worden aan een baan. Helaas zijn er te weinig banen ten opzichte van het aantal werkzoekenden, ook al zouden we erin slagen alle bestaande vacatures via om- en bijscholing in te vullen. Werklozen straffen alsof het hun eigen schuld is, is daarom asociaal. Ook ondervinden veel langdurig werklozen leeftijdsdiscriminatie, wat moet worden bestreden. Verleid werklozen tot zinnig vrijwilligerswerk, maar pas op voor verdringing van echte banen. Tegenover echt werk moet een reëel salaris staan. Ook bedrijven kunnen meer doen om het verlies aan banen in deze regio tegen te gaan.


Onno Spek, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD):

De VVD kijkt naar je kansen, niet naar je beperkingen. Wij vinden het niet sociaal om mensen voor altijd af te schrijven en ze de rest van hun leven in een uitkering te stoppen. Schiedammers die (tijdelijk) zonder werk zitten, gaan daarom zo snel mogelijk weer aan de slag. In de tussentijd spannen we een vangnet: de uitkering. We vinden dat we voor het ontvangen van een uitkering een tegenprestatie mogen verwachten. Wie bijstand krijgt en de sollicitatieplicht niet naleeft of geen tegenprestatie verricht, wordt gekort op de uitkering. Ook is het Nederlands spreken belangrijk, anders is het vinden van een baan lastig. 


Catelijne de Groot, Algemeen Ouderen Verbond (AOV):

Bij langdurige uitkeringsgerechtigden is de afstand naar werk vaak zo groot, dat men moeilijk direct te plaatsen is. Werkervaringsplekken zijn belangrijk, evenals voldoende begeleiding, motivatie en opleiding en ervoor zorgen dat er niet opnieuw uitval van herintredende werklozen plaatsvindt. Het AOV vindt dat Stroomopwaarts actief met bedrijven in de regio afspraken moet maken over werkervaringsplekken en het in dienst nemen van oudere werknemers (dit is een groeiende groep). Samen werken aan meer werk!

Als langdurig uitkeringsgerechtigden door persoonlijke problemen/beperkingen (nog) niet aan het werk kunnen, dan kan het  deelnemen aan vrijwilligerswerk en mantelzorg (zonder verdringing van betaalde banen) een goede optie zijn. Dit voorkomt ook isolement en eenzaamheid.

Het AOV vindt ‘iets terugdoen voor het krijgen van gemeentelijke ondersteuning’ logisch. Er wordt hierdoor geen uitzondering gemaakt op wel of niet willen werken.

Het AOV vindt dat elke Schiedammer recht heeft op werk, binnen zijn/haar mogelijkheden.


Patricia van Aaken, CDA:

Het CDA Schiedam juicht het toe wanneer mensen in een uitkeringssituatie een tegenprestatie leveren. Wie geen betaald werk verricht, kan op andere manieren een maatschappelijke bijdrage leveren. Zodoende doet iedereen mee en mag zijn of haar talent inzetten en daarvoor erkenning krijgen. Geen mogelijkheid wordt onbenut gelaten om mensen werk of een bijdrage te laten verrichten, zo nodig gelijktijdig met het oplossen van andere (zorg)problemen.

Er moet goed gekeken worden naar wat iemand wel kan. Op die manier kunnen we mensen in hun kracht zetten.

De gemeente staat door de Participatiewet voor een grote opgave met werkgevers, UWV, onderwijs, WSW-bedrijf en particuliere organisaties als uitzendbureaus. Ook voor mensen voor wie betaald werk een brug te ver is, is participatie van belang.

Het CDA vindt, dat het mogelijk moet zijn om naast een uitkering bij te verdienen. Dit schept ook weer mogelijkheden tot het verkrijgen van een nieuwe baan.


René Karens, Groen Links:

Groen Links vindt dat er meer mét uitkeringsgerechtigden moet worden gepraat dan óver hen. We moeten deze groep niet zien als goedkope vervangers voor mensen met een betaalde baan of doen alsof zij ervoor kiezen ‘lekker’ thuis te zitten. De bijstand is een sociaal vangnet voor als het tegen zit. Ook dan verdienen mensen een fatsoenlijk bestaan. 

Schiedammers in de bijstand krijgen de ruimte om zich te ontplooien. Dat willen zij in veel gevallen ook! Stroomopwaarts moet daarbij helpen. De enige logische tegenprestatie die bijstandsgerechtigden moeten leveren, is zo snel mogelijk aan het werk gaan. Het opleggen en controleren van een verplichte tegenprestatie kost veel geld en energie. Die kan beter besteed worden aan het uit de bijstand helpen van Schiedammers. GroenLinks wil daarom dat de gemeente toewerkt naar een regelvrije bijstand. Dat biedt de ruimte voor echte reïntegratie van uitkeringsgerechtigden.


Frans Hamerslag, Progressief Schiedam (PS):

Progressief Schiedam is van mening dat ieder mens primair mogelijkheden en recht heeft op arbeid. Het leveren van een tegenprestatie voor inkomen behoort wat PS betreft tot de mogelijkheden. Het doel moet zijn om competenties aan te boren of te vergroten en een arbeidsmatig dagritme te bieden.

We moeten echter niet het onmogelijke vragen, maar inspelen op mogelijkheden van mensen, en het mag ander betaalde arbeid niet verdringen.


Robert Berns, Christen Unie - Staatkundig Gereformeerde Partij (CU-SGP):

Alle Schiedammers hebben naar vermogen een participatieplicht, die men kan invullen met vrijwilligerswerk, of werk met behoud van een uitkering, of met een baan vanuit de werkgeversdienstverlening en dergelijke.

Werkgevers moeten volgens het sociaal akkoord meer voorzien in werkplekken, waarvan een deel van het loon door de overheid wordt aangevuld. De drempel om te participeren kan om meerdere redenen te hoog zijn (geworden), bijvoorbeeld door langdurige ziekte, door mantelzorg, dumping van ouderen, verdringing op de arbeidsmarkt of het rendementsprincipe bij Stroomopwaarts waardoor maatwerk ontbreekt. Terwijl juist hier, vanwege de beperkingen in fysieke en mentale veerkracht, alleen maatwerk nog werkt.

Enige aandrang (door kortingsdreiging) is bedoeld als steun in de rug om in beweging te komen. De gedachte is: ,,Een rijdende auto is te besturen, een stilstaande niet.’’ Iedereen wil zelf achter het stuur zitten en de regie over zijn/haar leven houden. Door doelloos thuis te zitten geef je het stuur uit handen.


Andreas Rose, Lokaal Onafhankelijk Schiedam (LOS):

LOS is een voorstander van de harde lijn die Rotterdam hanteert. Er is zo veel vrijwilligerswerk dat blijft liggen. Dit kan bijvoorbeeld in de zorg zijn of in het netjes houden van de buitenruimte. Voor langdurig werklozen is het goed om in het ritme te komen dat bij werk hoort. Het kan ze ook uit hun sociale isolement halen. Belangrijk is wel dat er geen regulier werk verdrongen wordt door het verplicht aanstellen van ‘vrijwilligers’. Wij moeten goed in de gaten houden dat mensen niet hun baan verliezen, omdat deze vervangen kan worden door goedkope uitkeringsgerechtigden.


Mahmut Erdem, Denk:

De visie van DENK is dat er meer contextgericht gehandeld moet worden vanuit Werk & Inkomen. Thans is het zo dat de systeemgerichte aanpak de boventoon voert. Er dient gekeken worden naar de mens zodat maatwerk verricht kan worden.

Denk staat voor het aanwijzen van sociale boekhouders die aan de keukentafel Schiedammers ondersteunen op het gebied van werk, inkomen en schulden. Mensen die vastlopen in het leven hebben meer nodig dan inkomen en/of werk. Door een holistische contextgerichte aanpak wordt samenwerking bevorderd en is langdurige uitstroom  naar werk en/of vrijwilligerswerk en/of dagbesteding gegarandeerd. Niet iedereen kan meedoen in de samenleving, echter dienen deze mensen wel bezig gehouden te worden.

Vis eerst in de eigen vijver, voordat er in de zee wordt gevist. Deze regio is ook rijk aan werkgevers uit verschillende culturen. Geef ze een podium en kijk naar de samenwerkingsmogelijkheden.


René Janssen, Sociaal Liberaal Verbond (SLV):

Het SLV stelt dat de volgorde faciliteren en motiveren is. Ervaring leert dat de harde methode averechts werkt, maar dat de zachte methode wel eens te zacht is. Is er een duidelijk onderscheid tussen de niet-kunners en niet-willers? Slechts wanneer dat nodig is, moet de harde hand ingezet worden. Dat vraagt om deskundige en krachtige medewerkers. Medewerkers met een sociaal hart, die duidelijke taal mogen spreken als het nodig is.

Reïntegratie van langdurig (en minder langdurige) uitkeringsgerechtigden gebeurt door deze groep verplicht maatschappelijk nuttige activiteiten te laten ontplooien. Hiermee kan werkervaring opgebouwd worden én zelfvertrouwen, zodat men weerbaar is op de arbeidsmarkt.

Wanneer men niets wil, alles afwijst en niet in beweging komt, pas dan mogen maatregelen die verankerd liggen in wet- en regelgeving worden gebruikt. Hierbij merken wij op, dat strafkortingen weer leiden tot (nieuwe) schulden. Dat komt weer op het bordje van de gemeente terecht.


Maarten Reuderink, Ouderenpartij Schiedam:

De Ouderenpartij Schiedam vindt dit een moeilijke vraag. Wij zijn van mening dat een zinnige tegenprestatie kan worden gevraagd voor een uitkering, maar dan moet wel duidelijk zijn wat wordt verstaan onder zinnig. 'Chain gangs' die vooral lijken te zijn bedoeld om te vernederen, wijzen wij nadrukkelijk af en er moet ook nog geen gevaar zijn voor verdringing. Voor de Ouderenpartij Schiedam ligt het dus  erg genuanceerd.   

Constatering Kor Kegel:

Langdurig uitkeringsgerechtigden hebben in veruit de meeste gevallen niet zelf voor die situatie gekozen. Dus moeten ze niet met sancties achter de broek worden gezeten als ze niet snel genoeg reïntegreren op de arbeidsmarkt. Maar niet alle politieke partijen in Schiedam zitten op dezelfde lijn. Let op de nuances!

Volgens D66 werkt een harde hand alleen als er andere mogelijkheden zijn om een tegenprestatie te leveren en dat niet gebeurt. De PvdA vindt noch de Amsterdamse noch de Rotterdamse aanpak te verkiezen, omdat de Nieuwe Waterweg-Noord een eigen methode heeft die uit maatwerk bestaat net persoonlijke plannen van aanpak en er daarnaast vel maatregelen en activiteiten zijn, waarbij de langdurig werkloze positief wordt bejegend. Iets terugdoen voor de maatschappij is goed voor de werkzoekende en voor de stad. Wie dat niet wil, mag van de PvdA een maatregel verwachten.

Werklozen straffen alsof het hun eigen schuld is, is asociaal, vindt de SP. Wie bijstand krijgt en de sollicitatieplicht niet naleeft of geen tegenprestatie verricht, wordt gekort op de uitkering, stelt de VVD.

Het AOV vindt ‘iets terugdoen voor het krijgen van gemeentelijke ondersteuning’ logisch. Er wordt hierdoor geen uitzondering gemaakt op wel of niet willen werken.

Het AOV vindt dat elke Schiedammer recht heeft op werk.

Het CDA juicht het toe wanneer mensen in een uitkeringssituatie een tegenprestatie leveren. Er moet goed gekeken worden naar wat iemand wel kan. Op die manier kunnen we mensen in hun kracht zetten.

Groen Links heeft geen behoefte aan het opleggen van een verplichte tegenprestatie. Controle kost te veel geld en energie. Daarom is Groen Links voor een regelvrije bijstand. Dat biedt de ruimte voor echte reïntegratie van uitkeringsgerechtigden.

We moeten niet het onmogelijke vragen, zegt PS, maar inspelen op mogelijkheden van mensen.

Enige aandrang (door kortingsdreiging) is bedoeld als steun in de rug om in beweging te komen; daar is de CU-SGP niet op tegen. ,,Door doelloos thuis te zitten geef je het stuur uit handen.’’

LOS is als enige voorstander van de harde lijn die Rotterdam hanteert. Er is zo veel vrijwilligerswerk dat blijft liggen. Langdurig werklozen moeten iets doen voor hun uitkering.

Denk is voor stimuleren, niet straffen.

Het SLV stelt dat de volgorde faciliteren en motiveren is. Ervaring leert dat de harde methode averechts werkt, maar dat de zachte methode wel eens te zacht is. Is er een duidelijk onderscheid tussen de niet-kunners en niet-willers? Wanneer men niets wil, alles afwijst en niet in beweging komt, pas dan mogen maatregelen die verankerd liggen in wet- en regelgeving worden gebruikt.

De Ouderenpartij wil niet dat uitkeringsgerechtigden vernederd worden.