Kakafonie over 8,3 miljoen

SCHIEDAM – Theo Wijmans formuleerde na een kleine drie uur vergaderen nog het scherpst. Het debat over het Stedelijk Museum Schiedam in de raadscommissie ging over van alles en nog wat, en maar heel beperkt over het voorstel van B&W om 8,3 miljoen euro uit te geven om het voormalige Sint-Jacobs Gasthuis te behoeden voor de ondergang.

“Vier discussies lopen hier door elkaar”, stelde Wijmans. Zijn inschatting was misschien nog wat zuinig, want evengoed kon je acht verschillende discussies ontwaren uit de kluwen die de behandeling van de museumplannen gisteren in de raad werd.

Het gesprek ging bij tijd en wijle over het voorstel van het college om 5,3 miljoen te investeren in het gebouw, 1,2 miljoen euro aan achterstallig onderhoud te laten uitvoeren en 1,8 miljoen euro die nog open stond uit de vorige restauratie van het gasthuis, af te schrijven. Maakt samen een kostenpost van 8,3 miljoen. Maar het gesprek ging, aldus Wijmans, behalve over het raadsvoorstel ook over het museum zelf, over de originele besluitvorming tot een vorige restauratie vijftien jaar geleden die slecht is uitgevoerd, en over gemeentelijk vastgoed (honderdvijftig panden) en kernbezit in het algemeen. “Vier discussies lopen zo door elkaar.”

Er zijn er nog toe te voegen, vragen. “Hoe wordt onderhoud van het Sint-Jacobs Gasthuis in de toekomst gemonitord”, is zo'n vraag, opgeworpen door onder meer Karin de Vries van AOV en John van Sliedregt van D66. Ad Mostert (VVD) koppelde daaraan ook andere gemeentelijke panden waarvan dat onduidelijk is. En hoe ver moet de renovatie gaan waar het duurzaamheid betreft? Geen warmtepompen om de Corneilles en Appels warm te houden, maar je wilt toch ook niet voor miljoenen gaan verbouwen met in het achterhoofd de gedachte dat na het doorzetten van de energierevolutie over enkele jaren opnieuw te moeten doen. Wethouder Marcel Bregman, die het in het debat bij tijd en wijle zwaar te verduren kreeg, stelde dat de verbouwing het gebouw klaar maakt voor de toekomst, zonder overdadige extra's, maar dat het altijd mogelijk blijft het aan te passen aan nieuwe omstandigheden.

En dan nog: als er duurzaam wordt gewerkt en veel wordt bezuinigd op energiekosten (er is sprake van dertig procent besparing), wie profiteert daar dan van? Het museum, of de gemeentelijke begroting?

Sun van Dijk, in de raad sinds maart vorig jaar, bleek het meest bezorgd over de besluitvorming die had geleid tot een dramatisch verlopen renovatie tussen 2003 en 2005. Zij had opgepikt dat onderzoekers in 2013 hadden geconstateerd dat voor het – slechte – plan waarmee de raad zijn instemming betuigde, er een duurder plan op tafel had gelegen. “Had de raad daar weet van”, wilde Van Dijk weten. Was hier de raad niet valselijk geïnformeerd. Zij leek een van de weinigen die zich hier druk over maakte. Alhoewel, De Vries stelde voor hier 'de Rekenkamercommissie' naar te laten kijken, om lessen voor de toekomst te kunnen trekken.

Een ander gesprek tijdens de discussie ging over het al dan niet 'open' houden van het museum tijdens de verbouwing, op andere locaties allicht. Andreas Rose van LOS was daar mordicus tegen (hij sprak van 'een vreemde constructie, want er is daar geen beveiliging en geen brandinstallatie') en vond dat de museummedewerkers – in het jaar van renovatie immers werkloos-maar-wel-op-de-loonlijst – zich beter konden buigen over het smeden van mooie plannen voor Schiedam 750 jaar, in 2025.

En zo keerde het gesprek steeds terug naar de vraag of het museum toch niet beter af was op een andere locatie, permanent. Rose opperde de afgelopen tijd bij herhaling het voormalige onderkomen van de bibliotheek in het complex van stadhuis en theater op het Stadserf. Dat is een dure kostenpost voor Schiedam die nu niets oplevert. In het debat stipuleerde hij die mening tot het onderbrengen op het Stadserf van de kantoorfuncties van het museum ten tijde van de renovatie.

Het meest uitgesproken tegen deze vrije gedachtevorming van een groot deel van de raad betoonde zich René Karens van Groen Links. Hij wierp zich in het gesprek op als een warm pleitbezorger van het museum in zijn huidige onderkomen en vond daarbij in Van Sliedregt zijn belangrijkste geestverwant. “De discussie of het pand deze functie moet hebben, hebben we drieënhalf jaar geleden uitgebreid gedaan”, aldus Karens. Om het vervolgens zelf toch niet te kunnen laten: “Het museum kent stijgende bezoekersaantallen, er is meer verbinding met de stad. Als je hier een goed voorzieningenniveau wilt hebben, hoort daar een museum bij.”

En bovendien: wat doe je met een leeg Sint-Jacobs Gasthuis – als toch gekozen zou worden voor een museum elders? “De waarde van het pand als museum is hoger dan als leeg monument”, aldus Karens.

“Het prijskaartje deed me wit wegtrekken”, vertelde Van Sliedrecht even later over zijn ervaring toen hij van het voorstel kennis nam. Maar: “We hebben geen keuze. Het is een rijksmonument, de gemeente is huisbaas.” Mocht hij nog getwijfeld hebben, dan werd dat dubio vorige week weggenomen tijdens de rondleiding in het museum die veel raadsleden volgden. “Die heeft ons overtuigd dat een aanpak goed en nodig is.”

Gaande de avond leek het even of bijna alsof de raad zich liever niet over het voorstel uit wil spreken in de raadsvergadering volgende week. Er was meer tijd nodig, uitstel was beter, zo betoogden onder meer Andreas Lepidis ('wat zijn de garanties dat niet weer verkeerde keuzes gemaakt worden' door het haastwerk) namens het CDA en Bilal Badri ('maak er geen A- of B-stuk van – bespreken of afhameren – maar een T-stuk; van terug-naar-de-tekentafel) namens de PvdA.

Lepidis voelde zich voor het blok gezet, als de enige keuze ja of nee is. Maar waarom niet kijken naar het ten dele verhuren van het pand of verplaatsen, zo betoogde hij. Wat hem vooral dwars zat was de tijdsdruk om tot een besluit te komen. Dat het college 'sinds medio vorig jaar' weet heeft van de noodzaak tot snelle renovatie, terwijl nu de raad in tweeënhalve week moet besluiten over deze ingewikkelde materie.

Een zelfde geluid liet Doğukan Ergin horen. De nieuwe fractievoorzitter van Denk: “Te veel vragen staan nog open om nu al een besluit te nemen.” Hij wees op de mogelijkheid om een bijdrage te krijgen voor de renovatie uit landelijke subsidiepotten. Maarten Reuderink deelde – namens de Ouderenpartij – de wens tot uitstel: “Dit voorstel heeft maanden bij het college gelegen en moet nu met stoom en kokend water door de raad.” Rose had het vooral moeilijk met het automatisme dat met het voorstel in gang lijkt te worden gezet. “Als we nu a zeggen, zeggen we dan ook tegen b, en c en d ja?”

Van Sliedregt vond uitstel van een besluit, en dus de renovatie, maar een slecht idee. Mede naar aanleiding van wat hij zag tijdens de rondleiding stelde hij. “Waarom nu weer onderzoeken doen. Een verhuizing is geen oplossing als we geld willen uitsparen. Het museum is hard toe aan onderhoud, we kunnen ons geen extra onderzoeken veroorloven.”

Maarten Reuderink zag dat compleet anders. Hij wilde zelfs geen vragen indienen, zo slecht vond hij – namens de Ouderenpartij – het voorliggende plan. “Gewogen en te licht bevonden”, was zijn vernietigende commentaar over het voorstel, en wethouder Bregman in het bijzonder. Hij refereerde daarbij aan het gestopte 'gratis' ov voor minima en de 'uiterst onhandige' opstelling ten opzichte van Sobo. “Daar komt nu de komende restauratie bij.” Hij was geïrriteerd. De klimaatinstallatie in twintig jaar afschrijven? “Ik heb in die branche gewerkt. Bij GTI. We logen graag, maar dat dorsten we niet.” Over de onderhoudsdekking waarnaar sommige raadsleden vroegen. “Die is er dus niet. Dat staat in de stukken: het college komt daarmee bij de Zomernota.” Over het plan in zijn totaliteit. “De collega's bedanken het college en de ambtenaren voor het beantwoorden van honderdvijftig vragen terwijl je ook een voorstel had kunnen maken waar geen honderdvijftig vragen over gesteld hadden hoeven worden.” Zijn conclusie: “Een onvoldragen voorstel.” B&W maakt zich volgens hem geen zorgen; het college redeneert 'de raad, die zegt toch wel ja'. “En ik zie het inderdaad wel gebeuren.” Hij raadde Bregman aan 'na te denken hoe veel missers hij zich nog kan veroorloven'.

En de wethouder zelf? Die kon maar moeilijk zijn draai vinden in het bonte scala aan vragen en invallen. Andere huisvesting voor het museum bekijken is volgens hem geen reëel verhaal. Hij had het museum gevraagd of zij in het Sint-Jacobs Gasthuis willen blijven en dat is duidelijk het geval. “Als je er kort over nadenkt, kom je al op zo veel praktische bezwaren.”

Bregman beaamde dat een integrale afspraak over de omgang met de gemeentelijke panden ontbreekt. Onderhoud wordt betaald uit verkoop van panden. “Er zit een constante stroom in de verkopen.” Afgelopen jaar is Het Blauwhuis verkocht – voor een 'zeer substantieel' bedrag – net als enkele woonhuizen. Bregman gaf ook toe: “Je kunt je afvragen of dat de goede strategie is voor de komende jaren.” Een Rekenkamercommissie aan het werk zetten? Dat kan volgens Bregman altijd. “Dat is de keus van de raad zelf. Het is uw instrument.”

Ook uitstel van de besluitvorming over de 8,3 miljoen is een optie, aldus Bregman. “U gaat over uw agenda.” Maar risico's zijn daar volgens hem wel aan verbonden. “De problemen worden niet minder. Die weten we nu te beheren. Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld een tijdelijke brandwacht aangesteld. Maar de problemen worden wel groter, niet minder.”

Hij ziet nog drie andere grote bezwaren tegen korter of langduriger uitstel in de besluitvorming: er zijn 'ingewikkelde Europese aanbestedingsregels' waaraan voldoen moet worden, 'we missen de kans op aansluiting op de aanpassing van de Hoogstraat. En er is de kans op meerkosten – zeker nu de vraag naar aannemers en bouwvakkers niet bij te benen is.

Na een kleine drie uur was de conclusie dat het voorstel volgende week in de raadsvergadering ter tafel komt.

Ps. Na eerste plaatsing is aan dit artikel een extra zin toegevoegd; de wethouder over de wijze van verbouwen.