Coalitie kán met vier partijen... maar meer is misschien beter!

OPINIE – De VVD mag als grootste partij in de nieuwe Schiedamse gemeenteraad het voortouw nemen voor de onderhandelingen over een nieuwe coalitie. Gaan we ervan uit dat het volgende college van burgemeester en wethouders moet kunnen rekenen op een raadsmeerderheid – dat is de gangbare praktijk –, dan is het mogelijk om met vier partijen een coalitie te vormen die steunt op achttien van de vijfendertig raadszetels. Die coalitie zal dan bestaan uit VVD (zes zetels) en Denk, AOV en D66 (alledrie vier zetels).  

Het zou recht doen aan de verkiezingsuitslag, waarbij Denk de grootste winnaar werd (van niets op vier), de VVD twee zetels won en het AOV verrassend de score van vier jaar geleden prolongeerde. Verrassend, enerzijds omdat ditmaal voor het eerst de Oudenpartij van Maarten Reuderink meedeed (meteen op twee zetels), anderzijds omdat het AOV al snel in de raadsperiode 2014-2018 drie fractieleden zag afhaken. Die drie vormden de fractie-Janssen en voor het AOV bleef alleen Catelijne de Groot in de raad actief. En toch weer op vier zetels.  

Er is veel voor te zeggen dat Denk deel uitmaakt van de nieuwe coalitie. De partij vertegenwoordigt 11,7 procent van de Schiedamse kiezers, vooral met een Turkse achtergrond uit de wijk Nieuwland, en het zou goed zijn voor de integratie als dezen zich ook kunnen herkennen in het nieuwe Schiedamse gemeentebestuur. Denk uit het nieuwe college van B&W weren, dat zou een negatief signaal zijn naar deze bevolkingsgroep.

Voorwaarde is uiteraard wel dat de coalitiepartners elkaar op de inhoud vinden en tot een eensgezind programakkoord komen. Als de meningsverschillen over waar het met Schiedam naartoe moet te groot zijn, is een samenwerking tussen VVD, Denk, AOV en D66 niet vanzelfsprekend. Maar dat is dan goed aan de bevolking uit te leggen.  

De lijsttrekkers gaven twee dagen vóór de verkiezingen te kennen dat partijen elkaar niet moeten uitsluiten voordat de kiezers gesproken hebben. Alleen Denk en Lokaal Onafhankelijk Schiedam (LOS) stonden gereserveerd tegenover elkaar, maar geen enkele lijsttrekker wilde Denk uitsluiten. Met een beetje goede wil hoeven ze dat ook nu na de verkiezingen niet te doen. Bovendien heeft Denk-lijsttrekker Mahmut Erdem de veertig dagelijkse vragen aan de lijsttrekkers bekwaam en constructief beantwoord en zich met zijn opstelling niet van de andere partijen vervreemd. Dit alles pleit voor een coalitie met Denk en dus voor een Denk-wethouder.  

Maar stel dat de vier grootste partijen er niet met elkaar uitkomen en er eentje afvalt, dan hebben we nog maar veertien zetels voor een nieuwe coalitie. Om aan de kleinst mogelijke meerderheid van achttien zetels te komen, zijn er dan twee andere partijen nodig. Groen Links heeft drie zetels, CDA, PvdA, PS, Ouderenpartij, LOS en SP hebben er elk twee. SLV en CU-SGP hebben allebei één zetel gekregen. Als een van de grootste fracties in de nieuwe gemeenteraad niet aan de nieuwe coalitie meedoet, zijn er dus minimaal vijf partijen nodig voor een raadsmeerderheid waarop het nieuwe college kan steunen.

Maar er is nog een mogelijkheid, namelijk dat er een coalitie komt die bestaat uit zeven of acht partijen. Niet elke coalitiepartner hoeft per se een wethouder te leveren. Het kan volstaan om bijgedragen te hebben aan een goed akkoord over de toekomst van Schiedam. 

Een dergelijke oplossing is meteen een medicijn tegen de zogenoemde versplintering in de politiek. Aan de raadsverkiezingen in Schiedam hebben dertien politieke partijen meegedaan. Ze hebben alle dertien één of meer zetels gekregen. Dat is met zo veel partijen een historisch gegeven. Niet één partij over de rand gevallen!

Dertien fracties zullen alle hun eigen accenten leggen. Maar hoe meer fracties tot samenwerking in een coalitie komen, hoe minder accentverschillen er in de raadsvergaderingen zullen zijn. Het kan de duur van de raadsvergaderingen aanzienlijk bekorten. Dat geldt natuurlijk ook als VVD, Denk, AOV en D66 elkaar vinden en andere partijen aansluiten bij een nieuwe coalitie. Er is niets tegen een breed akkoord. Integendeel.