Spannend dagje op Lyceum Schravenlant - er volgen er meer

SCHIEDAM - Vandaag zijn alle zevenhonderd leerlingen van Lyceum Schravenlant weer op school. Nou ja, allemaal, maar toch niet allemaal tegelijk. De school neemt maatregelen om de drukte op school, en daarmee het risico van besmetting, zo beperkt mogelijk te houden. Spannend was en blijft het wel, zo zegt rector Jan van Beveren, die volle klassen weer in huis.

In het ochtendblok van kwamen vandaag eerst vooral de eersteklassers weer in 'vol' klassenverband naar school en die hadden er zin in elkaar weer allemaal te ontmoeten. Datzelfde gold voor het middagblok van tweedeklassers. "Daar tussendoor liep een soort middenblok van de andere leerjaren", vertelt Van Beveren. Op deze manier werden de leerlingen over de dag verspreid en werd het niet te druk in het gebouw. "De leerlingen zijn inmiddels gewend aan de algemene maatregelen van een mondkapje dragen bij elke verplaatsing binnen school en het ontsmetten van de handen. Deze eerste weer volledige dag is dus goed verlopen en laten we hopen dat hier niet het spreekwoord geldt dat één zwaluw nog geen zomer maakt."

Het kabinet besloot dat vanaf vandaag de anderhalvemeterregel in de Nederlandse klaslokalen niet meer geldt en er dus weer ‘als vanouds’ les gegeven en gekregen kan worden op de scholen. Maar in de praktijk blijken er toch de nodige haken en ogen aan dat als vanouds te zitten, in de vorm van heel veel zaken waarmee rekening moet worden gehouden, zo vertelde Van Beveren tijdens een gesprek afgelopen week.

Vooropgesteld, aldus de rector van Schravenlant, het is natuurlijk gunstig dat ‘zijn’ leerlingen weer voltijds naar school kunnen. Toch relativeert hij ook het belang van de maatregel die vandaag is ingegaan. “Ze zijn de afgelopen periode toch al behoorlijk in huis zijn geweest, gemiddeld al drie dagen per week in gemiddeld halve klassen.” Zo groot is het verschil voor de leerlingen dus ook weer niet.

De schoolleiding ziet zich door de maatregel behoorlijk voor het blok gezet en de vraag is wat nu echt de meerwaarde is van de stap die vandaag is gezet, aldus de rector. “Het is vanaf 7 juni nog tweeënhalve week tot de toetsperiode die het schooljaar afsluit. Je gaat een hoop overhoop halen, en dat terwijl het systeem van lessen op school, afgewisseld met online lessen, best goed liep.”

“Onze frustratie is dat we elke keer moeten omschakelen. Pal voor de afsluitende toetsperiode moeten we dat nu weer doen. Het OMT stelt ook dat er het risico is dat er meer besmettingen komen, maar dat we dat moeten incalculeren. Maar daarmee wordt wel heel makkelijk over het aspect van de veiligheid heengestapt.”

Op Lyceum Schravenlant zijn veel van de tachtig personeelsleden nog niet ingeënt en dat ontlokte een docent de opmerking ‘Ja, da’s lekker, als je in een lokaal van acht bij zeven meter zit, met zijn 25-en tot dertigen bij elkaar’. “Collega’s vragen terecht hoe het zit met de veiligheid.” Aan Van Beveren en de anderen van de schoolleiding, ook op al die andere scholen in stad en land om ‘een goed midden te vinden’ tussen de noodzaak die de regering oplegt om volledig open te gaan, en ‘een stukje veiligheidsbeleving van mensen’.

Dat midden hoopt Van Beveren te bereiken met enkele aanpassingen die er vooral voor moeten zorgen dat er minder reuring in de school is. “We gaan een rooster hanteren van 45 in plaats van 50 minuten. Door iets eerder te beginnen en wat later te eindigen kunnen we op een dag tien lesuren invullen. Zo kunnen we gaan werken met een ochtendblok en middagblok. Niet helemaal, voor alle leerlingen, maar voor een groot deel. In ieder geval betekent het dat we veel minder leerlingen tegelijk op school hebben.” Gedurende de dag geldt dat de leerlingen zo veel als mogelijk in de lokalen blijven en de docenten wisselen tussen de lessen. Tijdens pauzes blijven de leerlingen ofwel in het lokaal of gaan naar buiten. Geen paar honderd leerlingen tegelijk in de aula dus. Andere maatregelen die op school gelden om het virus te beteugelen gelden al langer: het ophouden van het mondkapje totdat je gaat zitten en de bekende zuilen die de mogelijkheid bieden om meerdere keren op een dag je handen te ontsmetten. “En gelukkig beschikt de school over een modern luchtverversingssysteem.” 

Van Beveren kreeg de nodige vragen van ouders, hoe dat nou moet gaan? “Ik zeg ze dat we er alles aan doen om besmettingen vanuit school te voorkomen. Natuurlijk moeten zij zelf een afweging maken op het moment dat een leerling zelf tot een risicogroep behoort.” 

Een ander middel om besmettingen te voorkomen zijn de duizenden zelftesten die afgelopen vrijdag op school zijn afgeleverd. “De leerlingen worden geacht twee keer per week een zelftest te doen. Maar gaan leerlingen dat ook echt doen?” Afgelopen maandag en dinsdag kreeg iedere leerling twee sets uitgereikt en werd het gebruik besproken, en ook de motivatie achter de tests. “We vragen de jongeren om bijvoorbeeld op zondagavond en dinsdagavond een test af te nemen. En we vragen de ouders om het in de gaten te houden.” 

Om de tests collectief, onder toezicht op school af te nemen heeft Schravenlant niet overwogen. Omdat het logistiek nogal een onderneming is, en om in de geest van de vrijwilligheid te blijven. “De test is niet verplicht en het is zelfs niet verplicht om de uitslag te delen.” 

En wie weet wie of wat nog voor verrassingen zorgt. “Ook bij ons bestond het idee: ‘dat doen ze toch niet, die zelftests’. Met een toetsweek op komst wil geen leerling zich uitsluiten. Maar wat ik van de week terughoorde na het uitdelen van de tests was toch een positieve verrassing, hoe afgewogen leerlingen reageerden. Onze insteek is uit te komen op vijftig procent. Ja, je zult altijd leerlingen hebben die ja-knikken en nee-doen. Maar alle kleine beetjes helpen.” Er is op Schravenlant nog nagedacht of het een idee was een premie op testen te zetten, bijvoorbeeld door iets te verloten. “Maar we vinden dat we moeten overtuigen en er geen loterij van maken”, aldus Van Beveren.

De examenklassen hebben de afgelopen tijd een uitzonderingspositie ingenomen. De ruim honderdveertig kandidaten hebben wel de hele periode op school gezeten. “Met halve klassen of ook les in de gymzaal.” Zij kregen ook extra examentrainingen, al onderdeel van de extra mogelijkheden die de scholen vanuit de overheid geboden kregen. Dat gebeurde met de eigen docent, maar ook met studenten en docenten van de Erasmus Universiteit. “Dat kost een paar honderd euro per leerling en zou dus voor veel leerlingen onbetaalbaar zijn geweest. We hebben elke leerling de mogelijkheid geboden een vak te kiezen en in het weekend twee volle dagen examentraining te volgen. Veel leerlingen hebben bijvoorbeeld wiskunde gekozen en daarmee twee keer van negen tot zes getraind.” 

Na de voorjaarsvakantie kwamen de leerlingen van de andere klassen ook weer naar school, volgens een rooster met halve klassen en online lessen. De andere helft van de klas volgde de les dan via Teams, maar niet tegelijk. “Dat bleek een onmogelijk combinatie; voor de klas staan en ook nog contact hebben met de leerlingen thuis”, aldus Van Beveren. 

Dus in plaats van vier lessen in een vak aan een klas in een week, gaf een docent twee lessen op school aan een halve klas en twee online lessen. De leerlingen hadden dus minder begeleide tijd. Dat stelde docenten voor het blok waar te strepen in hun lesinhoud, aldus Van Beven. “Ze moesten selecteren, zaken laten vallen.” Dat gaat er vanaf vandaag dus vanaf, maar betekent wel weer het omgooien van de eerder aangepaste planningen. 

“De leraren konden minder begeleiden. Maar we wilden de leerlingen toch aanzetten om zo veel mogelijk zelf te doen.” Het is maar de vraag hoe dat bij ieder is uitgevallen, want het vraagt zelfdiscipline en niet elke leerling heeft thuis altijd een rustige studieplek. Niet alleen de leraren deden de afgelopen tijd de ontdekking dat weinig op kan tegen een ‘gewone fysieke les’. “Hoe saai de leerlingen een gewone les misschien ook vonden, qua leereffect kan daar weinig tegenop. Dat heeft ieder goed kunnen ervaren, denk bijvoorbeeld aan de directe interactie als je iets niet snapt…”  

En nu? Idee vanuit de overheid is dat nu de scholen weer volledig opengaan, het zaak is de opgelopen achterstanden in te lopen. “Maar die  leerachterstanden ga je niet een-twee-drie inlopen. Daar hoef je geen onderwijskundige voor te zijn, om dat te begrijpen. We gaan de komende twee schooljaren zo inrichten dat we de achterstanden gestructureerd gaan inlopen.”

“Volgend jaar gaan we zorgen voor gestructureerde extra ondersteuning. Daar gaan we ook formatie op inzetten. We hebben vacatures op allerlei vlak en zijn nu volop bezig om te mensen te werven.” Ook dat zal Van Beveren en zijn collega’s van de schoolleiding de komende maanden wel bezighouden. Want in principe komt er met de financiële armslag die het rijk biedt - er is in het Nationaal Programma Onderwijs 8,5 miljard euro beschikbaar voor het totale onderwijs in het land - extra formatie op meerdere terreinen.

Soms is dat relatief eenvoudig te realiseren, waar het om bemensing gaat. “Stel je hebt drie klassen van 28, 29 leerlingen. Daar kun je dus een vierde klas bij zetten, zodat je ongeveer twintig kinderen in de klas hebt. Dan haal je extra leerrendement voor ze.” Voor vakken als Nederlands, Engels en wiskunde, bij bijna alle leerlingen in alle jaren in het pakket, kan dat leiden tot echt nieuwe banen voor nieuwe onderwijzers. Maar er zullen voor ‘kleine vakken’ soms ook heel kleine vacatures ontstaan. “Dat wordt nog een heel gepuzzel.” Je kunt er eigenlijk niemand voor aannemen. Maar wellicht zijn er bestaande docenten die meer willen gaan werken. Of juist minder, zodat er ruimte ontstaan voor wel een serieuze baan voor iemand.

Ook tegen die achtergrond kan Van Beveren het toch niet laten te zeggen dat alle organisatorische regelzaken van de volledige heropening nu behoorlijk door deze meer complexe planningen van het nieuwe schooljaar heenfietsen.

En steeds zeurt op de achtergrond de wel heel wezenlijke vraag: voel ik me nog veilig genoeg op school? Tenslotte zijn er op Lyceum Schravenlant tientallen leerlingen geweest die besmet zijn geraakt met Corona, net als ‘acht tot tien docenten’. “Het lijkt er ook op alsof de Britse variant die nu sterk overheersend is, onder jeugdigen tot meer besmettingen leidt”, aldus Van Beveren. Dat maakt de situatie volgens hem toch weer anders dan tussen september en december. Hij heeft collega’s al horen zeggen: ‘het zal me toch niet overkomen er al die tijd goed doorheen te zijn gekomen en dat we, nu we een vaccinatie kunnen gaan halen, besmet raken’. “Ik kan me dat gevoel heel goed voorstellen”, aldus Van Beveren.

Gedwongen wordt niemand, zo benadrukt de rector. “Niemand is tot het onmogelijke gehouden. Als ik een goed werkgever ben, kan ik niet op mijn geweten hebben dat iemand die zich zorgen maakt om de gezondheid, een besmetting oploopt.”

En dan is er komende week ook nog de spanning rond de eindexamens. Dit jaar zijn de examens opgedeeld in twee tijdvakken, waarvan de eerste is afgerond, en de tweede op 15 juni weer begint. Dan is van 6 tot 9 juli de herkansingsperiode. Examenleerlingen konden per vak kiezen of ze hun examens in het eerste of tweede tijdvak wilden doen. “We hebben ons best zorgen gemaakt dat leerlingen geen examens zouden kunnen doen vanwege quarantaine en zo. Maar dat viel gelukkig heel erg mee en het viel ons op dat verreweg de meeste leerlingen in het eerste tijdvak al in alle vakken hun examens hebben gedaan. Aanstaande donderdag is de uitslagdag van het eerste tijdvak; opnieuw een spannende dag voor de school, en zeker voor de examenleerlingen.

PS. Jan van Beveren laat op dinsdag 8 juni weten dat zijn zorgen mogelijk om niks waren: "Tot mijn verbazing en opluchting waren er noch onder de leerlingen, noch onder de collega's afmelders."