Waardering van vrijwilligers liefst uiten met iets tastbaars

SCHIEDAM – Een gezamenlijk bioscoopbezoek spreekt vrijwilligers minder aan dan iets tastbaars waar ze ook praktisch iets aan hebben. Het hoogst scoort de vrijwilligerspas, waarmee kortingen verkregen kunnen worden – eigenlijk een variant op de proosjemunten, waarvan het gemeentebestuur afstapte omdat het te duur werd omdat er meer vrijwilligers in Schiedam kwamen.  

Het gerenommeerde adviesbureau Proof uit Rotterdam heeft onderzocht hoe de gemeente het best waardering kan uiten voor de zestienduizend vrijwilligers die in Schiedam actief zijn. Elke vrijwilliger heeft zijn eigen motivatie om zich voor de samenleving in te zetten. De een is mantelzorger, de ander is actief in het wijk- en buurtbeheer, weer een ander doet onderhoud aan sportvelden of staat achter de bar in de kantine, er zijn ontelbare vormen van vrijwilligerswerk. En veruit de meesten doen het niet voor het geld.  

Maar als de gemeente dan toch waardering zou willen uiten… dan het liefst op een manier waar de vrijwilligers echt wat aan hebben. Een gezamenlijk uitje of met z’n allen naar de bioscoop, dat kost ze alleen maar tijd en die hebben ze vaak niet. Voor de vrijwilligers met een laag inkomen waren de proosjemunten een welkome manier om minder duur uit te zijn, constateert Proof in een dikke verhandeling over het stimuleren en waarderen van vrijwilligers.  

Proof heeft gesprekken gevoerd met vrijwilligers, bestuursleden van vrijwilligersorganisaties, ambtenaren en gemeenteraadsleden en de verantwoordelijke wethouder, Patricia van Aaken, plus dat er literatuuronderzoek is gedaan en een quick-scan hoe het in andere gemeenten gaat. Op basis hiervan doet Proof een aantal aanbevelingen. 

Geconcludeerd kan worden dat de gemeente Schiedam al veel doet ten aanzien van het stimuleren en waarderen van vrijwilligerswerk. Het overgrote deel van de vrijwilligers is tevreden over de waardering en ondersteuning die de gemeente biedt. Het onderzoek laat zien dat het hebben van een visie en een integraal beleid kan bijdragen aan enerzijds de verwachting die een vrijwilliger heeft van de gemeente en anderzijds de verwachting die een gemeente heeft van een vrijwilliger.  

Maar op dit moment heeft Schiedam nog geen helder integraal beleid op vrijwilligerswerk. De gemeente zet veel instrumenten in via diverse kanalen om vrijwilligers en organisaties te bereiken en ondersteunen. Echter, doordat alles beschreven staat in verschillende documenten, is de ondersteuning te weinig zichtbaar, te weinig proactief en te weinig samenhangend. 
Proof merkte dat wethouder Van Aaken dat zelf ook vindt. De gemeente moet zich hierin verbeteren en zorgen voor meer samenhang, meer regie, betere communicatie en intensievere ondersteuning.  

“Vrijwilligers willen andere mensen helpen door een steentje bij te dragen. Ze willen mensen ontmoeten en gezamenlijk aan de slag zijn met ontwikkelingen die positief resultaat opleveren. Met andere woorden, het ontvangen van waardering door de gemeente is niet waarom vrijwilligers zich inzetten. Maar aan deze waardering wordt wel veel belang gehecht. Zorgvuldigheid bij het kiezen van de juiste vorm is dus geboden”, zegt Proof.  

“Het gaat er om dat de gemeente erkenning en waardering toont voor de inzet. Bijvoorbeeld door een bezoek of een persoonlijk bericht van de burgemeester en wethouder. Ook ondersteuning en een jaarlijks gebaar worden belangrijk gevonden. Stimuleren en waardering is niet alleen een rol van de gemeente. Ook organisaties hebben een verantwoordelijkheid bij het waarderen van hun vrijwilligers.” 

“Het uiten van waardering is maatwerk. Het moet niet alleen aansluiten bij de behoefte(n) en wensen van vrijwilligers, maar ook praktisch en tastbaar zijn. Daarnaast moet er onderscheid zijn tussen vrijwilligerswerk vanuit intrinsieke motivatie en het domein werk en inkomen. De uiting van waardering moet niet het karakter krijgen van extra inkomen. Het is daarom ven belang dat de gemeente bij het vormgeven van de stimulering en waardering rekening houdt met verschillen tussen vrijwilligers en hun behoeften.” 

Proof concludeert: er is niet één best passende manier van waarderen. Daarvoor zijn de behoeften en wensen van vrijwilligers te verschillend. In de enquête werd vrijwilligers de keuze geboden om een Top 3 van gewenste vormen van waardering aan te geven. De vrijwilligerspas scoort het hoogst. Daarna een vrijwilligersfeest of -uitje. Ook staan (gratis) trainingen en cursussen op het behoeftelijstje.  

Proof vindt dat de vrijwilligerspas doorontwikkeld moet worden. Vrijwilligers zien graag dat meer lokale ondernemers zich aansluiten, zodat de keuzes ook beter aansluiten bij de behoefte(n) en wensen. Ook is gebleken dat veel vrijwilligers niet bekend zijn met de vrijwilligerspas.  

De gemeente kan er ook voor kiezen om de vrijwilligers een (beperkt) keuzemenu aan te bieden, waarbij ze zelf de vorm van waardering kunnen kiezen. Utrecht Bedankt! is hiervan een goed voorbeeld. Communicatie is hierbij belangrijk en Proof waarschuwt dat bij te weinig communicatie er te veel onbekendheid bestaat bij vrijwilligers wat zij van de gemeente kunnen verwachten. 
Dat was ook de voornaamste reden waarom er protesten rezen tegen de afschaffing van de proosjemunten. 

Proof: “De communicatie vanuit en over het Servicepunt Vrijwilligers Schiedam, onderdeel van de gemeente, is nog niet wat het moet zijn. Veelal is niet bekend bij vrijwilligers welke ondersteuning en dienstverlening kan worden geboden en hoe vrijwilligers hiervan gebruik kunnen maken. Er wordt nog niet optimaal gebruik gemaakt van de dienstverlening. Het Servicepunt staat op zich goed bekend, maar de randvoorwaarden en toerusting zijn onvoldoende.”