Straatrover is de crimineel van morgen

SCHIEDAM – Straatroof gaat vaak om jongeren. Zowel de daders als de slachtoffers zijn nog nauwelijks volwassen te noemen. Het college van burgemeester en wethouders van Schiedam heeft de indruk dat er nogal wat jongeren zijn die als straatrover een ‘carrière’ in de georganiseerde criminaliteit starten.

Dat blijkt uit de antwoorden van het college op schriftelijke vragen van Groen Links over preventief fouilleren. Het college schrijft er niet bij of beginnende straatrovers doelbewust dat pad op gaan om ervaring op te doen, maar uit de context valt wel op te maken dat dat het geval is.

Groen Links-raadslid Bart Voortman vroeg acht weken geleden hoe het komt dat het aantal gewapende overvallen in de veiligheidsrisicogebieden van Schiedam toeneemt, ondanks de intensivering van de preventieve controle. Het college kan daar geen eenduidig antwoord op geven. Wel de nuance dat het vooral om straatroven gaat en niet in de eerste plaats om gewapende overvallen op winkels of woningen.

Groen Links maakt zich zorgen om de beperkte effectiviteit van het preventief fouilleren. Voortman hikt aan tegen de zwaarte van het dwangmiddel tegen mensen die geen verdachte zijn in de zin van artikel 27 uit het Wetboek van Strafrecht. Het ontbreekt hierbij aan maatregelen om institutioneel racisme uit te sluiten. Voortman schreef: “In Schiedam wordt preventief fouilleren ingezet om het dragen en gebruiken van wapens te verminderen. Het lijkt maar matig effect te hebben, gezien de toename van het dragen van wapens met name onder jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar en de stijging van het aantal gewapende overvallen.”

In Amsterdam werd het preventief fouilleren gestaakt, maar op verzoek van de politie hervat met name waar jongeren zich bevinden, zoals scholen. De politie vermijdt daarbij de schijn van vooringenomenheid door een vast ‘ritme’ te hanteren zoals het fouilleren van iedere vierde persoon die voorbijkomt.

Elk half jaar neemt de Schiedamse burgemeester Cor Lamers een besluit over de aanwijzing van veiligheidsrisicogebieden waar de politie preventief mag fouilleren. Daarbij speelt de ontwikkeling van (gewapende) geweldsdelicten een belangrijke rol. Naast het preventief fouilleren heeft de aanpak van delicten met grote impact prioriteit.

Het college schrijft: “Het is niet mogelijk om de effectiviteit van preventief fouilleren als los onderdeel te meten. Per periode verschillen de cijfers. Het aantal overvallen en zware geweldsdelicten zijn de afgelopen jaren afgenomen. Delicten als straatroof en wapenbezit blijken moeilijk beïnvloedbaar. We zijn wel van mening dat de aanwezigheid van wapens in het publieke domein, zeker ook als het om minderjarigen gaat, aangepakt moet worden. We hebben de afgelopen periode met zorg geconstateerd dat het wapenbezit onder soms zeer jonge kinderen en jongvolwassenen toeneemt.”

Het gemeentebestuur van Schiedam is hierover met de politie in gesprek gegaan. Daarbij krijgen de locaties waar jongeren zich bevinden extra aandacht. Preventief fouilleren is een uiterst middel. Het college ziet geen alternatief.

Ook in Schiedam is er steeds meer aandacht voor acties bij scholen. “We zijn met de gemeente Rotterdam in overleg over de aanpak van wapenbezit (vooral messen), omdat dit probleem ook in Rotterdam speelt en er Rotterdamse jongeren in Schiedam naar school gaan en andersom. Kluisjescontroles op scholen zijn hier al langere tijd onderdeel van.”

Daarnaast is onlangs een messenverbod in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) opgenomen. Ook preventief fouilleren kan rond scholen ingezet worden. Daarbij wordt wel rekening gehouden met de leeftijd van de jongeren en is er de inzet om een veilige schoolomgeving te waarborgen.

Momenteel is een kwart van de stad Schiedam aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Per aanwijzing kan burgemeester Lamers gebieden laten afvallen of toevoegen. Dat is de laatste jaren ook telkens gebeurd.

In die gebieden wordt aselectief preventief gefouilleerd, zegt het college ter geruststelling van Groen Links dat er niet vooral onder etnische minderheden wordt gecontroleerd.

“De politie voert het preventief fouilleren uit op basis van een afgegeven last van het Openbaar Ministerie (OM). Het is daarmee omgeven met een aantal juridische waarborgen. De veiligheidsrisicogebieden zijn aangewezen op basis van de cijfers die betrekking hebben op (gewapende) geweldsdelicten en niet op basis van de bevolkingssamenstelling van wijken. Het effect van de bevolkingssamenstelling van bepaalde wijken kan zijn dat bewoners van deze wijk het gevoel kunnen krijgen dat specifieke bevolkingsgroepen meer gefouilleerd worden. Dit is natuurlijk niet uit te sluiten, maar we hebben geen aanwijzingen dat er etnisch geprofileerd wordt. Gezien de verschillende wijken die aangewezen zijn, hebben we de indruk dat een brede diversiteit aan bewoners en bezoekers van Schiedam te maken krijgt met preventief fouilleren.”

“We zetten al langere tijd in op preventie door middel van voorlichting en preventieve acties. Om te voorkomen dat mensen wapens hij zich dragen, wordt er ook repressief opgetreden door middel van het messenverbod in de APV en het preventief fouilleren. In deze combinatie van preventieve en repressieve aanpak zien we op dit moment geen alternatief voor preventief fouilleren. Het risico dat wapens gebruikt worden in onze stad, is nog steeds te groot. In de afgelopen jaren hebben we daar meerdere voorbeelden van gezien. Ook het toenemende wapenbezit onder soms zeer jonge kinderen en jongvolwassenen is zorgelijk. Naast het preventief fouilleren wordt de aanpak van high-impact-delicten voortgezet en zullen we ons ook specifiek richten op jongeren.”