Slechte waterkwaliteit: 'Zet die pomp uit'

REGIO - Boswachter Martijn van Schie van Natuurmonumenten doet een noodoproep: hij vraagt het Hoogheemraadschap van Delfland om per direct de stromingsrichting van het water aan te passen, om zo te voorkomen dat er nóg meer bestrijdingsmiddelen in de natuurgebieden van Midden-Delfland terecht komen. “We moeten wel. De maatregelen die Delfland treft om bestrijdingsmiddelen in het water te verminderen, werken onvoldoende. Onze natuurgebieden zijn nu het kind van de rekening."

Het Hoogheemraadschap van Delfland meet al jaren veel te grote hoeveelheden aan bestrijdingsmiddelen in haar water. Ook de meest recente rapportage over de waterkwaliteit toont aan dat de waterkwaliteit de afgelopen twee jaar niet is verbeterd. En dat terwijl Delfland al jaren werkt aan het oplossen van dit probleem. Natuurmonumenten vindt de cijfers zeer zorgwekkend. Boswachter Martijn van Schie van Natuurmonumenten roept het Hoogheemraadschap daarom op om de richting waarin het water door het gebied stroomt aan te passen: “Schoon water uit het Brielse Meer stroomt nu eerst door het glastuinbouwgebied in het Westland, wordt daar vervuild met bestrijdingsmiddelen en stroomt dan door naar onze natuurgebieden in Midden-Delfland. Dat is desastreus voor de natuur en voor ons niet langer acceptabel.”

De bestrijdingsmiddelen die in het water worden gemeten, hebben een nadelig effect op de natuur. Van Schie: “Een leek ziet het niet en je ruikt het niet, maar wanneer ik door onze natuurgebieden loop, zie ik bijvoorbeeld dat er zeer weinig libellen vliegen bij de Vlietlanden in Vlaardingen, terwijl dit landschap in theorie een libel-walhalla zou moeten zijn. Dit is echt een duidelijk signaal.” Bestrijdingsmiddelen hebben vooral een negatief effect op macrofauna, zeg maar de kleine waterbeestjes. Delfland doet jaarlijks metingen aan de macrofauna, en de uitkomst is dat zowel de aantallen als de diversiteit zeer laag zijn. Dit terwijl de macrofauna dé basis vormt voor de rest van het ecosysteem. Alle dieren die hier van leven hebben dus te weinig te eten. Van Schie: “Het is zeer aannemelijk dat het broedsucces van vogels in onze waterrijke gebieden lager is door de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen.” Landelijk is dit effect al voor enkele vogelsoorten aangetoond.

In de zomer voert het Hoogheemraadschap nu schoon water aan uit het Brielse Meer, ten noorden van Brielle. Via een lange buis wordt 3000 liter water per seconde onder de Nieuwe Waterweg door gepompt. Dit stroomt vervolgens via het Westland richting Midden-Delfland. Het water dat vanuit het Brielse meer wordt gepompt bevat nauwelijks bestrijdingsmiddelen. Het water dat uiteindelijk de natuurgebieden in stroomt bevat veel bestrijdingsmiddelen. De oorzaak ligt volgens het waterschap bij de glastuinbouw in het Westland.

De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een wet om de waterkwaliteit in Europa te verbeteren. Deze richtlijn is niet vrijblijvend. Als de Nederlandse wateren in 2027 niet voldoen aan alle vastgestelde KRW-doelen, kan Nederland in gebreke gesteld worden. De Europese Commissie kan dan dwangmaatregelen of forse boetes opleggen. Ook bestaat de kans dat, net als bij de stikstofcrisis, vergunningen niet verleend of vernietigd worden wanneer deze schadelijk zijn met het oog op de KRW-doelen. Hierdoor komen economische en maatschappelijke ontwikkelingen tot stilstand. Volgens een recente analyse van Witteveen+Bos in opdracht van Natuurmonumenten kan een dergelijke vergunningencrisis de komende jaren al gaan spelen met de invoering van de Omgevingswet. Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft de doelen voor haar gebied zelf bepaald.

Om toch de gestelde doelen voor 2027 te halen, wijst van Schie op een kans de voorligt. “De pomp om het water uit het Brielse Meer te pompen is in 1988 geplaatst om het kassengebied in het Westland van schoon water te voorzien. Echter, sinds 2013 zijn kwekers verplicht om hun regenwater in bassins vast te houden en dit te gebruiken. Zij zijn hierdoor minder afhankelijk van inlaatwater. “Zet die pomp dus uit! Het geld dat daarmee bespaard wordt, kan Delfland gebruiken voor de inzet van meer handhavers en intensiever meten," aldus Van Schie. Wanneer er in droge zomers toch water moet worden ingelaten zijn er volgens hem ook betere alternatieven, zoals Maaswater uit de Nieuwe Waterweg.

Door water uit de Nieuwe Waterweg in te laten, zal in de zomer het zoutgehalte van het water iets hoger zijn. Van Schie beaamt dit. ”Dit is echter geen probleem en juist onderdeel van de oplossing. Licht brak water hoort van oorsprong bij een gebied als Midden-Delfland. Planten die gebaat zijn bij dat brakke water, verdwijnen nu uit het gebied, denk aan echt lepelblad, heemst, aardbeiklaver. En ook voor de weidevogels en andere vegetatie is het geen enkel probleem. Deze soorten horen al 1000 jaar in dit gebied. Je ziet het ook terug in de naamgeving van de Zouteveense polder in het gebied; die heet niet voor niks zo.”

Bij het Hoogheemraadschap van Delfland nemen ook de zorgen over de waterkwaliteit toe. Zij geeft aan dat de glastuinbouw de oorzaak is van de vervuiling met bestrijdingsmiddelen en zet daarom handhavers in om lekkages en illegale lozingen op te sporen. “Op papier heel mooi, maar in praktijk zien wij helaas te weinig resultaat. Zodra de handhavers hun hielen lichten, verslechtert de situatie terplekke vaak weer”, aldus Anneklaar Wijnants, provinciaal ambassadeur bij Natuurmonumenten. Volgens haar is een fundamentelere aanpak nodig: met minder vrijblijvendheid, meer handhaving en veel hogere boetes. Wijnants: “Dat kost extra geld, maar dat mag ook wel. Waterkwaliteit bestaat nog voor nog geen zes procent van de totale begroting van Delfland: 14,2 miljoen van de totale 245,6 miljoen. Dit is veel te weinig gezien de enorme opgave. Delfland heeft daarbij hulp nodig van de handhavers van Omgevingsdienst Haaglanden, de provincie, de gemeenten en de Voedsel- en Warenautoriteit. Ook gemeenten en de provincie zullen dus moeten investeren in extra handhavers want alleen gaat Delfland dat niet redden ”.

Om een watercrisis te voorkomen is Natuurmonumenten een landelijke petitie gestart. Boswachter Martijn van Schie zal de handtekeningen later dit jaar aanbieden aan het Hoogheemraadschap van Delfland om te laten zien dat niet alleen hij, maar ook de inwoners rondom zijn natuurgebieden zich zorgen maken over de grote hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in het water.