Over ‘foute’ stadgenoten en Schiedamse kanonnen voor de Duitsers

SCHIEDAM - De Bombardementen op Wilton Fijenoord waren vooral vingeroefeningen voor de latere massale bombardementen op Duitse steden en industriecomplexen. Daarom ging er in de lucht veel mis en vielen er bommen op Schiedam, Vlaardingen en Rotterdam west, waar een hele woonwijk per ongeluk met de grond gelijk werd gemaakt en er meer dan vierhonderd doden en ontelbare gewonden te betreuren vielen.

Tot die conclusie komt historicus Jac J Baart in het nu verschenen Historisch Jaarboek Schiedam 2019. Samen met mede-historicus Lennart van Oudheusden onderzocht Jac. J Baart jarenlang, Amerikaanse, Engelse en Duitse militaire bronnen over wat zich in de lucht afspeelde boven dit gebied. Hun bevindingen bundelden zij in het boek Target Rotterdam, dat in 2019 verscheen bij Boom Amsterdam. Op verzoek van de samenstellers van het Historisch Jaarboek werkte Jac J. Baart de Schiedamse bombardementen nader uit en onderzocht tevens waarom de geallieerden zo’n belangstelling hadden voor de nijver voor de vijand werkende werf Wilton, waar kanonnen werden gegoten en torpedobuizen werden gemaakt.

Precies als de rest van Nederland kijkt het Historisch Jaarboek 2019 ook driekwart eeuw terug in de geschiedenis. Maar komt dan – in plaats van bij de Bevrijding- uit in het laatste oorlogsjaar: 1944.

In dat licht onderzocht Ingrid van der Vlis in haar artikel ‘FOUT!’ hoeveel Schiedammers de kant van de vijand kozen en de ernst daarvan. Het aantal van meer dan vijfhonderd echt ‘foute’ Schiedammers valt best tegen. Met de aard van de misdragingen valt het daarentegen weer heel erg mee. Het ging meestal om bonnen en ander klein bier, met uitzondering dan misschien van die enkele Schiedammers die aan het oostfront meevochten en die ene vrouw die haar man aangaf bij de Duitsers om op die manier van hem af te komen. Henk Slechte vult dit artikel aan met een stuk over de Schiedamse Jeanne Valkenburg die in 1946 in Amsterdam ter dood werd veroordeeld wegens het uit boosaardigheid verraden van Joodse onderduikers.

Caroline Nieuwendijk,  de schrijver van ‘Schiedamse bleekneusjes’, schrijft uitvoerig over de  tocht van het schip Eben Haëzer dat uitvoer om Schiedamse kinderen naar veiliger streken te brengen waar bovendien voldoende voedsel beschikbaar was om ze de barre oorlogstijd te doen vergeten.

Ook besteedt het Historisch Jaarboek aandacht aan de Schiedamse gijzelaars die –merkwaardig genoeg – samen de grootste gemeenschap vormden in het bonte gezelschap van vooraanstaande Nederlanders die door de bezetter gevangen werden gehouden om te worden doodgeschoten als vergelding voor verzetsdaden elders in het land.

Het Historisch Jaarboek is verkrijgbaar in de Schiedamse boekhandel en via het gemeentearchief Schiedam. De prijs is €25.