Monument voor Gusto komt op de Maasdijk

SCHIEDAM – Op de kop van de Maasdijk wordt over twee weken een monument onthuld, gewijd aan werf Gusto. De onthulling is op vrijdag 13 juli. Die dag is het veertig jaar geleden dat IHC-Gusto de poorten sloot.  

Het monument bestaat onder meer uit twee teruggevonden smeedijzeren art deco-toegangshekken, opnieuw vormgegeven door de Schiedamse kunstenaar Sjef van Duin. Het monument is een ode aan oprichter August Smulders en de latere eigenaren en de duizenden werknemers die in de 73 jaar dat het bedrijf bestond de stad Schiedam op de wereldkaart zetten met spraakmakende schepen en staalconstructies.  

In 1901 liet August Smulders zijn oog vallen op een stuk grond in het Schiedamse deel van de voormalige gemeente Oud- en Nieuw-Mathenesse, grenzend aan de Nieuwe Maas en de Voorhaven, naast de kaarsenfabriek Apollo. Hij was op zoek naar een geschikte locatie voor zijn machinefabriek en scheepswerf in Utrecht waar hij na ’s-Hertogenbosch terechtgekomen was. Gus Smulders wilde een open verbinding hebben naar zee. Hij kon de locatie aan de Nieuwe Maas kopen voor anderhalve gulden per vierkante meter. De werf ging Gusto heten en ging in 1905 open. Al in 1912 kwam er gronduitbreiding. Henri en Frans Smulders kwamen in het bedrijf. De scheepswerf ontwikkelde zich tot absolute smaakmaker binnen de specialistische scheepsbouw. Zestig jaar geleden begon de werf offshore-projecten te bouwen voor de olie-industrie.  

Mede op initiatief van werf Gusto werd in 1943 met vijf verwante werven de Industriële Handels Combinatie (IHC) opgericht. In het midden van de jaren zestig traden vijf van de zes werven definitief toe tot IHC Holland NV. Toen in 1978 werf Gusto moest sluiten, liet zij een schat aan lege gebouwen achter, zoals het kantoorgebouw met haar eikenhouten lambriseringen en de prachtige modellenzaal met gebrandschilderde glazen koepel. De eigenaar (IHC Holland) wilde van de gebouwen en het terrein af. In 1980 is de hele werf gesloopt tot verdriet van de Historische Vereniging, de bewonersvereniging Schiedam-Zuid en veel andere betrokken Schiedammers. Maar het gemeentebestuur spande zich niet of nauwelijks in om de karakteristieke gebouwen te behouden.  

Het is de in 2017 opgerichte Stichting Erfgoed Werf Gusto gelukt een aantal relikwieën waaronder de smeedijzeren toegangshekken van de definitieve ondergang te redden. De hekken, inmiddels geheel hersteld, zijn verwerkt in een monument. Nieuwe generaties Schiedammers kunnen zich, mede dankzij de verklarende teksten en foto’s op een speciale website, een beeld vormen van wat zich de uiterwaarden van de Nieuwe Maas in Schiedam van juli 1905 tot donderdag 13 juli 1978 allemaal heeft afgespeeld.  

Het tijdstip van de onthulling vandaag over twee weken is half vijf. De exacte locatie is bij de Koninginnebrug aan de Maasdijk, hoek Buitenhavenweg.

Het monument is mogelijk gemaakt door de Gemeente Schiedam, het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o., Stichting Erfgoed Werf Gusto, het Stedelijk Museum Schiedam, Nolet Distillery, Royal IHC, GustoMSC en de historische groep GustoMSC, de BVSZ en de nazaten van August, Henri en Frans Smulders.