Luchthavenbesluit: 'Unieke kans voor herstel vertrouwen'

INGEZONDEN - Chris Zijdeveld maakt zich druk over de gang van zaken rond het nieuwe Luchthavenbesluit voor het Rotterdamse vliegveld. De oud-wethouder zette de ontwikkelingen rond de luchthaven op een rijtje en stuurde deze aan onder meer alle fracties in de Tweede Kamer, de minister en provincie en de gemeenteraden van omliggende gemeenten. Hij komt tot een onomwonden conclusie: het vertrouwen van de regio is geschaad. Zijn advies aan de bestuurders en politici: grijp nu de kans om dat geschonden vertrouwen te herstellen door na vijftig jaar geknoei de goede besluiten te nemen.

"Onderstaand gruwelverhaal over overheidshandelen kan u helpen te begrijpen waarom vertrouwen in politiek en openbaar bestuur zo ernstig afneemt. Als 'oud-beroepspoliticus' (1974-'94) maak ik me daar ernstig zorgen over en geef tenslotte een mogelijkheid aan om dit vertrouwen wat te herstellen.

In 1974 werd het streekplan Rijnmond vastgesteld. Het toenmalige Openbaar Lichaam Rijnmond, dat in die tijd de status van regionale provincie had, legde daarmee de gewenste toekomstige ontwikkeling van het gebied vast. Nieuwe ontwikkelingen moesten in overeenstemming met dit Streekplan zijn en bestaande afwijkingen van het plan mochten niet groter worden.

Schiedam had in die jaren aan de noordrand van de stad grote gebieden verworven en gedeeltelijk bouwrijp gemaakt. Het bood daarmee één van de weinige beschikbare locaties voor grootschalige nieuwbouw waaraan ook toen grote behoefte was.

In 1974 werd ik, als net aangetreden Schiedams wethouder stadsontwikkeling, vrijwel meteen door de verantwoordelijk Rijmond-gedeputeerde Roozemond, zowel als door de minister van Volkshuisvesting Gruijters, onder grote druk gezet om, in overeenstemming met het streekplan, met die bouw te beginnen.

Ik wees indringend op de bedreiging van het woongenot van toekomstige bewoners die uitging van de toenmalige Rotterdamse luchthaven Zestienhoven (nu RTHA). Beide verantwoordelijke bestuurders wezen mij op het feit dat die luchthaven in het streekplan was wegbestemd. Dat uitbreiding daarmee was uitgesloten en dat ik daardoor mocht rekenen op toekomstige sluiting van deze zieltogende luchthaven.

Mede op basis van die informatie en de nogmaals benadrukte bindende kracht van het streekplan, besloot de Schiedamse gemeenteraad, na stevige discussies en in strijd met de verkiezingsprogramma’s van sommige raadspartijen, tot de bouw van vele duizenden woningen in Schiedam-Noord. Het ongestoorde woongenot van de toekomstige inwoners was immers met een door een betrouwbare overheid opgesteld streekplan verzekerd (dacht men toen nog).

Rotterdam was eigenaar van luchthaven Zestienhoven en wilde enerzijds graag de vermeende status van die eigen luchthaven behouden, maar wilde ook al graag van de verliezen af. Er werden dus allerlei pogingen gedaan om dit inmiddels 'zakenvliegveld' genoemde verliesgevende bedrijf lonend te maken.

Vele malen wees Schiedam op het gevaar dat Zestienhoven hiermee ooit, en in flagrante strijd met de van overheidswege gewekte en gerechtvaardigde verwachtingen, tot 'vuilnisbak van Schiphol' zou kunnen worden.

In het Streekplan Rijnmond 1986 worden sluiting of verplaatsing van de luchthaven de enige mogelijkheid genoemd. De inmiddels met behoorlijke snelheid begonnen woningbouw in Schiedam-Noord kon met gerust bestuurlijk hart worden voortgezet. Mensen die daar en in andere belaste gebieden woningen hebben betrokken kunnen zich, omdat ook dit streekplan op dit punt zonder gevolgen is gebleven, door de verantwoordelijke overheden ernstig misleid voelen.

De in de Rotterdamse gemeenteraad op 15 juni 1989 aangenomen motie Van Middelkoop c.s., die ook sluiting in het vooruitzicht stelde, betekende in deze een extra geruststelling.

Niemand kan zeggen dat de verantwoordelijke lokale bestuurders niet bij de les zijn gebleven, wetende dat grote aantallen woningen waren gebouwd in de gerechtvaardigde verwachting dat de luchthaven zou worden gesloten (uitgaande van een betrouwbare overheid). De Schiedamse wethouders hebben zelfs met een spandoek op de stoep van het Rotterdamse raadhuis aan de Coolsingel gestaan.

Alle jaren en tot op de dag van vandaag herhaalde zich regelmatig hetzelfde scenario. Met ondoorzichtige rekenmethodes lanceerde de luchtvaartlobby uitkomsten van even ondoorzichtige rekensommen die moesten aantonen dat de ernstige overlast die door de getroffen bewoners in werkelijkheid werd ervaren, volgens hun rekensommen niet kon bestaan. Men probeert op misleidende wijze de ervaren werkelijkheid ondergeschikt te maken aan theoretische berekeningen.

De Rijksluchtvaartdienst zit heel dicht op die lobby, was daar minstens in het verleden duidelijk een verlengstuk van, en houdt zich op botte wijze onbereikbaar voor gerechtvaardigde directe klachten over flagrante schendingen van de vastgestelde opstijg- en landingsprocedures. Ik spreek ook hier uit eigen ervaring.

Inmiddels zijn we in het heden beland. In het afgelopen jaar 2022 heeft de Rotterdamse luchthaven in de beleving van de bevolking ruimschoots als 'vuilnisbak voor Schiphol' gefungeerd. We horen van de Schiphol-dochter RTHA nu de triomfantelijke vaststelling dat daar niemand door vertraagde afhandeling een vliegtuig heeft gemist. Geen woord over chaos op parkeerterreinen, over verplicht buiten wachten in tochtige tenten, over de onmogelijkheid om met een koffer bij je, binnen een kop koffie te drinken.

De tendentieuze pr-machine is in volle gang. Het lijkt de stijl Cerfontaine die na zijn afscheid als directeur van Schiphol (een staatsbedrijf, althans een bedrijf waarvan de Staat in meerderheid eigenaar is!) openlijk toegaf dat omwonenden 'waren bedonderd'.

Nu het vroegere Zestienhoven als Rotterdam the Hague Airport een dochter van Schiphol is (eigendom van de Staat) en die Staat met een Luchthavenbesluit moet beslissen over het verdere voortbestaan, biedt dat een unieke kans om vertrouwen te herstellen. Of het risico dit nog verder te verspelen.

Eindelijk ligt de beslissing in één hand en is het zonder ingewikkelde structuren mogelijk om te tonen dat we te maken hebben met een betrouwbare overheid die (eindelijk) doet wat door overheidsorganen al jaren in het vooruitzicht is gesteld: sluiting van de voormalige Luchthaven Zestienhoven, nu RTHA (natuurlijk moeten onmisbare regionale functies als de Traumahelikopter en politiehelikopters gehandhaafd blijven).

Daarmee kunnen vele duizenden omwonenden eindelijk het woongenot krijgen waarop ze al vanaf 1974 terecht maar tevergeefs rekenen. Hun in medische studies aangetoonde, door luchtvaartlawaai bedreigde gezondheid en welbevinden worden dan eindelijk aanzienlijk minder belast. 

Die kans om het vertrouwen in overheid en politiek te herstellen mag niet worden verspeeld.

Het is een gelukkige omstandigheid dat hiermee ook nog de ruimte vrijkomt voor woningbouw, waaraan juist in deze regio zoveel behoefte is. Integraal beleid en veel vertrouwen hersteld. Het kan moeilijk nog mooier. En dan heb ik het niet eens over de (ontbrekende?) natuurvergunning, klimaatproblemen, stikstofrechten en (echte) stikstofuitstoot gehad. Tel uit de winst en grijp die kans!

Een verhaal van een politicus in ruste die aan de kant staat? 

In genen dele. Als Zestienhoven had de luchtvaartkeizer al geen kleren aan. De nieuwe kleren van RTHA zijn door dezelfde kleermakers gemaakt. 

Ik speel weer eens de rol van het jongetje dat dit hardop durft te zeggen. Wie het niet wil zien heeft zich zand in de ogen laten strooien door een eenzijdige en kortzichtige luchtvaartlobby, met hun op drijfzand gebaseerde sommetjes, en draagt er aan bij dat het lelijke RTHA-sprookje zich nog verder kan ontwikkelen tot een waar griezelverhaal. 

Waarin een dan totaal onbetrouwbare overheid, begeleid door luchtvaartlawaai, uiteindelijk krakend door de mand zal vallen.

Ik hoop hiermee uw inzicht te hebben verdiept en wens u wijsheid toe!"