Hoog opgeleid maakt je niet tot een beter mens

OPINIE – Burgemeester en wethouders van Schiedam worstelen met een motie van de gemeenteraad. De motie verzoekt het college om het niet meer te hebben over hoogopgeleiden en laagopgeleiden. Dit onderscheid wekt namelijk de suggestie dat hoogopgeleiden meer waard zijn voor de samenleving dan laagopgeleiden. Dat is bepaald niet het geval, vindt de gemeenteraad. Kijk maar eens naar het aantal vrijwilligers in de Schiedamse samenleving, die soms met een lage opleiding toch zeer verdienstelijke taken vervullen en menig sport- en welzijnsorganisatie overeind houden.  

Hoogopgeleiden zullen het hier ongetwijfeld mee eens zijn. Zij zijn immers hoogopgeleid en hebben een groot begrip dat laagopgeleiden minstens zo belangrijk kunnen zijn voor een plezierige maatschappij. 
Laagopgeleiden hebben ook het begrip dat de samenleving zonder hoogopgeleiden ontwricht zou raken. Een stuwende economie vraagt om innoverende denkers en innovatie komt voort uit kennisvoorsprong. 
Dus wat dat betreft hebben we een wederzijdse acceptatie en appreciatie van hoog en laag. Waarom zou de gemeente eigenlijk onderscheid maken tussen hoog en laag?

Daar is wel een reden voor. Al voordat de toenmalige Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten kwam met zijn lijstjes over de negatieve scores van zijn stad op de gebieden van werkloosheid, gering perspectief en lage opleiding, was het een item. Een stad streeft naar goed opgeleide inwoners. Ze verdienen meer, ze kunnen zichzelf bedruipen, ze doen minder gauw een beroep op sociale voorzieningen. Gemeenten zien hun hoogopgeleiden niet graag vertrekken naar andere contreien. Hoogopgeleiden hebben over het algemeen koopkracht.  

Dus een gezond denkende politiek kan er niet omheen om het te hebben over de percentages hoog- en laagopgeleiden. Het raakt nauw aan het welzijnsklimaat in de stad. Het raakt aan de behoefte aan sociale en culturele voorzieningen. Over het algemeen zie je in wijkcentra minder hoogopgeleiden – of het moeten de professionals zijn. En er zijn bepaalde sportmilieus – gelukkig niet alle –, waarin laagopgeleiden nu eenmaal minder vertegenwoordigd zijn. Mag zoiets dan niet benoemd worden? Een zichzelf serieus nemende gemeente moet er inzicht in hebben om de overheidsmiddelen evenwichtig te verdelen.

Trouwens, het Centraal Bureau voor de Statistieken (CBS) gebruikt de termen hoogopgeleiden en laagopgeleiden nog steeds en de gemeente Schiedam wil de eigen positie wel kunnen vergelijken met regionale en landelijke cijfers – gewoon om te zien waar je staat.  

En dan wil de gemeenteraad dat je het niet meer hebt over hoog- of laagopgeleiden. De gemeenteraad heeft zich ongetwijfeld laten beïnvloeden door columniste Marianne Zwagerman, die rond 2016 furieus dreigde de kop van toenmalig staatssecretaris Sander Dekker (VVD) eraf te trekken als hij het nog een keer zou hebben over laagopgeleiden. Discriminerend, zou het zijn.  

Het college stelt zich diplomatiek op: “Het college ondersteunt de gedachte om geen termen te gebruiken die de indruk wekken dat het één beter is dan het ander. We zien echter ook dat het CBS de termen nog gebruikt en dat we Schiedam graag willen kunnen vergelijken met de regionale of landelijke cijfers. We gaan over dit onderwerp in het derde kwartaal in gesprek binnen de gemeentelijke organisatie en met het onderwijs.” 
Het doel is om tot alternatieve benamingen voor hoogopgeleid en laagopgeleid te komen.  

Natuurlijk, zoiets doe je niet in de zomervakantie. Maar helpt het om de segregatie van de Nederlandse samenleving tegen te gaan door de dingen niet bij naam te durven benoemen? De gemeenteraad vindt taal een machtig instrument om de inclusiviteit van de samenleving te bewerkstelligen. Laat de taal dan swingen! Benoem gewoon dat er hoger en lager opgeleide mensen bestaan, maar benadruk daar altijd bij dat elk mens gelijkwaardig is en dat ze allemaal een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving. En zelfs al zouden ze geen bijdrage leveren, geachte gemeenteraad, zijn ze dán minder waardevol? Mag een mens voor zichzelf kiezen? Telt een mens alleen als hij meedoet? Gaat het niet eerder om dit soort vraagstukken dan over tobberig doen over hoog of laag?  

We kregen een halve eeuw geleden buitenlandse gastarbeiders. Na een poosje mocht je ze geen gastarbeiders meer noemen. Het werden migranten. Toen mocht migranten niet meer. Tegenwoordig is in een aantal gemeenten ‘allochtonen’ afgeschaft. Wat is het een onzin om de taal beperkingen op te leggen, terwijl die taal – volgens de gemeenteraad zelf – zo’n machtig instrument kan zijn.  

De motie om alternatieven te bedenken voor hoogopgeleid en laagopgeleid werd begin juli aangenomen met 22 tegen 12 stemmen. Tegen waren het AOV, het CDA, Progressief Schiedam, de Ouderenpartij Schiedam, Lokaal Onafhankelijk Schiedam (LOS) en de Christenunie-SGP. Links en rechts door mekaar. Onder de voorstanders ook links en rechts. Hoe weet je nu nog of je door de hond of de kat wordt gebeten?  

Straks moeten we links en rechts nog afschaffen, omdat de gemeenteraad de hond en de kat inruilt voor grijze muizen. Tot een volgende, meer progressieve gemeenteraad niet voor de poes wil zijn en precies onderscheid wil tussen witte en zwarte muizen en precies wil weten of de witte muizen hoog of laag opgeleid zijn en of de zwarte muizen hoog of laag opgeleid zijn.