Grootste dreiging komt van radicaliserende eenlingen

SCHIEDAM – Uit een onderzoek naar politiek extremisme komt naar voren dat er in Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Maassluis tientallen organisaties in meer of mindere mate actief zijn, zowel extreemrechts als extreemlinks. 
“Aanhangers van verschillende bewegingen bezoeken elkaars bijeenkomsten. Deze fluïditeit maakt dat de sociale controle binnen organisaties afneemt; het gedrag van activisten wordt moeilijker te voorspellen”, schrijft burgemeester Cor Lamers naar aanleiding van het onderzoek. 

“De grootste dreiging komt echter van extreemrechtse eenlingen die (online) snel kunnen radicaliseren. Uit het onderzoek zijn overigens geen concrete signalen gekomen voor een acute geweldsdreiging. Wel maakt de onderzoeker zich zorgen om waargenomen gevoelens van achterstelling, wij/zij-denken en een gebrek aan vertrouwen in instituties. Dit is een voedingsbodem waar rechts-extremistische organisaties op inspelen”, aldus Lamers.  

Het onderzoek is gehouden in opdracht van de gemeente Schiedam, mede namens Vlaardingen, Maassluis en Rotterdam. De gemeente Schiedam richt zich in de aanpak van radicalisering op alle vormen van extremisme. De laatste jaren is politiek extremistisch geweld in West-Europa toegenomen. Ook in Nederland zijn hier zorgen over. Het vormde voor Schiedam de aanleiding om samen met de buurgemeenten een verkennende onderzoek in de regio te laten uitvoeren. Op basis van literatuuronderzoek, interviews en observaties heeft de onderzoeker een rapport opgesteld voor de direct betrokken professionals in de vier gemeenten. De onderzoeker schetst een beeld van de tientallen organisaties die in de regio actief zijn en geeft aan zich vooral zorgen te maken om de voedingsbodem voor rechts-extremisme en om het risico van snel radicaliserende eenlingen.  

De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) analyseert trends en risico’s wat betreft extremistische dreiging. Het huidige dreigingsniveau is ‘aanzienlijk’. Dat betekent dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland voorstelbaar is. De meest voorstelbare dreiging komt van jihadistische eenlingen. 
Daarnaast ziet de NCTV risico op geweld vanuit rechts-extremistische hoek. De meest voorstelbare dreiging is dat een eenling zich laat inspireren door internationaal gedachtengoed, zoals copy-cat-aanslagen naar voorbeeld van Christchurch. De NCTV noemt specifiek rechts-extremistische online-platforms waar geweld wordt aangemoedigd. Links-extremisme, klimaatactivisme en dierenactivisme worden door de NCTV ook genoemd als trend, maar deze vormen minder een voorstelbare dreiging. In Nederland zijn er slechts enkele potentieel gewelddadige incidenten vanuit extreemrechts bekend.  

De Schiedamse aanpak van radicalisering omvat ook politiek extremisme. In het Zorg- en Veiligheidshuis werken het Openbaar Ministerie, de politie, de reclassering, de jeugdbescherming, de gemeente en de GGZ samen aan complexe casuïstiek aan de hand van individuele gevallen. Er is ook een radicaliseringsoverleg. De meeste cases gaan over jihadistisch extremisme; het afgelopen jaar is er eenmaal een rechts-extremistische casus besproken. 
De gemeente Schiedam heeft eigen experts voor persoonsgerichte aanpak. Zij sluiten aan bij het casusoverleg en gaan aan de slag met een plan van aanpak rond de desbetreffende personen. Een van deze experts is volgens burgemeester Lamers zeer kundig op het onderwerp politiek extremisme en deelt deze kennis in het land.  

Verder investeert de gemeente Schiedam in het up-to-date houden van de kennis bij lokale professionals. Actuele kennis is van belang omdat de aard en vorm van rechts-extremisme aan het veranderen is. Om tijdig zorgsignalen te kunnen oppakken is het belangrijk dat alle betrokken partijen (politie, reclassering, gemeente, jongerenwerk, scholen) voldoende kennis hebben van nieuwe online-dynamiek. 
In februari hield de gemeente een bijeenkomst over ‘extreemrechts in transitie’. Voor juni stond een grote regionale bijeenkomst gepland, die in verband met de coronacrisis moet worden uitgesteld.  

Lamers: “In Schiedam is het Meld- en Adviespunt Extremisme te benaderen voor signalen van radicalisering, uit welke hoek dan ook. Voor wat betreft politiek extremisme zijn er het afgelopen jaar zeer beperkt signalen binnengekomen. De collega’s van het Meld- en Adviespunt Radicalisering zijn continu in gesprek met sleutelfiguren in de stad om te horen wat er speelt en wat er nodig is. Op aanvraag van bijvoorbeeld onderwijskoepels hebben de collega’s de afgelopen jaren ook voorlichtingen over extreemrechts verzorgd.”  

Het onderzoek leverde aanbevelingen op, waar Schiedam al actief mee aan de slag is. Dit jaar zet de gemeente in op vergroting van het kennisniveau onder professionals en een korte training over symbolen van extremisme onder de collega’s van Toezicht & Handhaving. Extremistische uitingen in de buitenruimte kunnen zo ook beter worden geduid en tegengegaan. Bewustwording draagt bij aan het verhogen van de meldingsbereidheid.  

Het onderzoek leverde ook op dat professionals niet altijd weten opwelke websites jongeren hun informatie zoeken. Jongeren zijn erg bezig met hun identiteit en worden eenvoudiger meegezogen in extremistische idealen. De gemeente gaat in gesprek met de scholen over het vergroten van de mediawijsheid onder professionals.  

Tenslotte geeft het onderzoek aan dat het van belang is om contact tussen verschillende bevolkingsgroepen te blijven stimuleren. Het uitstralen van een gedeelde, inclusieve identiteit (online en offline) is van belang om het wantrouwen ten opzichte van instituties tegen te gaan. Dat wordt als input mee genomen in de Stadsvisie en de nieuwe kadernota veiligheid.