Gemeente werkt aan betere begrijpelijkheid

SCHIEDAM – In navolging van de rijksoverheid en bijvoorbeeld de provincie Zuid-Holland gaat de gemeente Schiedam in beter begrijpelijke taal communiceren. Veel ambtenaren hebben al trainingen gehad in simpel taalgebruik. Beleidsvoorstellen moeten uitblinken door helderheid. Correspondentie moet op de lezer afgestemd zijn (‘lezersgericht schrijven’ noemen ze dat).  

Burgemeester en wethouders van Schiedam vinden het belangrijk dat de gemeente begrijpelijk communiceert. Daarom is een Schrijfwijzer gemaakt voor eenduidig en eenvoudig taalgebruik. Intern zijn ambtenaren opgeleid tot schrijfcoaches. Waarom is dat allemaal nodig? De bureaucratie is nooit gewend geweest om begrijpelijk te zijn voor het grote publiek. Beleidsvoorstellen moesten zeer doordacht zijn en er werd veel gebruik gemaakt van ambtelijk jargon en modieuze overheidstaal met steeds weer nieuwe termen. Ambtenaren wilden indruk maken op politici door een hoog intelligent abstractieniveau te gebruiken. De gewone burger begreep er niks van. 
Daarom is het een proces van lange adem om het hele ambtenarenapparaat zo ver te krijgen dat het eenvoudig taalgebruik vaardig wordt. Het vergt een mentale ombuiging, maar het is ook een leerproces. Hoe leg je de bevolking uit dat zoiets moeite kost. De inwoners vinden vaak dat je genoeg hebt aan je ouwemoerstaal. Ambtenaren hebben geleerd om zich diplomatieker uit te drukken en dat ging gepaard met een woordgebruik dat bij de massa onbekend was. 
Als de gemeente Schiedam nu begrijpelijker wil worden, moet dat niet betekenen dat het ten koste gaat van tact en diplomatie. Maar moeilijke dingen kun je in heel eenvoudige begrippen duiden. Journalisten zijn daar doorgaans nog beter in dan communicatieprofessionals en advertentieacquisiteurs, omdat zij van een moeilijk leesbaar stuk de essentie moeten vatten. Hoe maak je chocola van een ingewikkeld stuk?  

Het streven van het college van B & W naar een beter communicerende gemeente vloeit voort uit een motie die tijdens de begrotingsbehandeling op dinsdag 13 november unaniem werd aangenomen in de Schiedamse gemeenteraad. Vóór vrijdag 1 februari zal het college de raad schriftelijk informeren over bestaande en eventueel nieuwe acties die bijdragen aan begrijpelijke® communicatie. 
De motie had als strekking dat één op de vijf Schiedammers moeite heeft met lezen en schrijven. Twintig procent van de bevolking is laaggeletterd, zoals dat heet (een nieuwe term voor analfabetisme of semi-alfabetisme). 
De gemeenteraad vindt dat alle Schiedammers brieven en berichten van de gemeente zouden moeten kunnen begrijpen. De kindergemeenteraad had trouwens ook geadviseerd om gemeentelijke teksten aan bewoners in begrijpelijke taal te schrijven, bij voorkeur op taalniveau B1.  

Taalniveau B1 staat voor eenvoudig Nederlands. Korte zinnen, eenvoudige woorden, een duidelijke titel, tussenkoppen die houvast geven. De overgrote meerderheid van de bevolking begrijpt teksten op taalniveau B1, ook mensen die geen (hoge) opleiding hebben gehad. 
Taalniveau B1 kenmerkt zich door het gebruik van veel voorkomende woorden en korte, actieve zinnen. De rijksoverheid onderscheidt zes taalniveaus: A1 is het laagste niveau en C2 is het hoogste. Overheden en bedrijven schrijven hun teksten meestal op niveau C1. Voor veel mensen zijn die teksten niet goed te begrijpen. 
Taalniveau A1 is kindertaal, zeg maar. Zo simpel hoeft de overheid het nu ook weer niet te maken. Het iets hogere niveau B1 is begrijpelijk voor mensen met een lager opleidingsniveau. Maar nu komt het: ook hoger opgeleiden en professionals lezen liever teksten op taalniveau B1 dan op taalniveau C1, want eenvoudige teksten lezen makkelijker en sneller.