Die vent met dat spandoek en dat reclamevliegtuigje

COLUMN - Schiedam staat er weer gekleurd op. Na alle heisa rond een aandachtszoeker die van de rechter toestemming wilde om de nationale herdenking op de Dam te verstoren, is een stadgenoot van ons er bijna in geslaagd dat voor elkaar te krijgen. Hij is nog net in zijn nekvel gegrepen toen hij een spandoek wilde ontvouwen met daarop 'Churchill massamoordenaar'. Hij liet ook een reclamevliegtuigje de lucht in gaan met daarop de tekst 'Herdenk de Churchill doden'. We hebben dus duidelijk te maken met een geobsedeerde.

Soms denk ik wel eens: onze stad is door een vloek getroffen. Om de paar jaar worden we met zijn allen op hoogst ongelukkige wijze in de publiciteit gebracht door rare acties van onze stadgenoten.

Wat zou de 66-jarige Schiedammer zoals hij in de media heet, nu precies bedoelen? Het zullen de massale bombardementen wel zijn die de geallieerden vanaf 1942 op bijna alle grotere Duitse steden hebben uitgevoerd. Die hebben tot ontzettende verwoestingen geleid. Mijn vader, slachtoffer van de Arbeitseinsatz, maakte dit bombardement  op Düsseldorf mee. Hij vertelde na de oorlog dat twee dagen lang de zon niet te zien was vanwege de stof-, as- en rookwolken boven de stad. Het totaal aantal slachtoffers van deze geallieerde luchtacties wordt geschat op 350.000 tot een half miljoen.

Steden platgooien vanuit de lucht is een Duitse uitvinding. De eerste demonstratie gaf de Luftwaffe tijdens de Spaanse burgeroorlog door het Baskische stadje Guernika totaal te verwoesten. Daarna ondergingen Warschau en Rotterdam een vergelijkbare behandeling, in het Nederlandse geval om onze strijdkrachten tot overgave te chanteren. Daarna volgden meer dan een jaar lang nachtelijke aanvallen op Engelse steden. Dat bracht de Britse luchtmachtgeneraal Arthur Harris op een idee. Hij dacht door gigantische bombardementen twee dingen te bereiken: een ineenstorting van de Duitse oorlogsproductie en een ontmoediging van de burgerbevolking. Die opzet is mislukt. De Duitse industrie bleef wapentuig produceren. De Duitse bevolking verzette zich tot het uiterste.

Veel luchtvloten passeerden Nederland op weg naar hun bestemming. ´s Nachts hoorde je ze als je in bed lag en de mensen leerden onderscheid maken tussen het geluid van de Britse Lancasters en de Amerikaanse Vliegende Forten. Het medelijden met de Duitsers was gering. Ze kregen tenslotte een proefje van eigen medicijn.

Het aantal Sovjetburgers dat tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven liet, wordt geschat op 26 miljoen. Dan zijn er de zes miljoen joden, roma en sinti die voor vuurpelotons werden gedreven en de gaskamers in. Het aantal Poolse slachtoffers bedroeg eveneens een miljoen of zes. En dan zijn we nog lang niet uitgeteld.

Na de val van Stalingrad sprak Hitlers minister van propaganda Joseph Goebbels de Duitse bevolking met succes nieuwe moed in. Hij hield in het Sportpaleis van Berlijn voor een uitzinnige menigte een grote rede die uitmondde in de vraag: wilt u de totale oorlog? Bekijk deze aflevering van het Duitse bioscoopjournaal ook als je Duits van je eindexamenlijst hebt geschrapt. Minder bekend is de slotzin van die grote toespraak: “Nu volk, sta op en storm breek los.” Dat is uit een oud Duits gedicht, maar het is duidelijk wat er in 1943 mee bedoeld werd.

De Tweede Wereldoorlog is een strijd geweest tussen goed en kwaad, tussen vrijheid en onderdrukking, tussen beschaving en door moderne technologie aangedreven barbarij. In die strijd is ons land niet alleen met wijsheid maar ook met veel geluk aan de goede kant terecht gekomen. We hebben daarvoor de tol betaald, al valt die volstrekt in het niet bij de offers die de Russen of de Polen hebben gebracht. Of de volkeren van Joegoslavië enzovoorts. We mogen ons ook wel eens realiseren dat de Japanse bezetting van Indonesië heeft geleid tot de dood van vier miljoen mensen, die gedurende die tijd golden als Nederlandse onderdanen. Vier miljoen.

Arthur Harris was destijds hoogst ontevreden over de naar zijn idee beperkte eerbewijzen die hem ten deel vielen. Dat kwam omdat men al kort na het eind van de Tweede Wereldoorlog de eerste vraagtekens zette bij de geallieerde luchtoorlog. De kritiek daarop blijft aanzwellen. Er zijn nog maar weinig serieuze strategen die de keuzes van Harris tegenwoordig nog willen verdedigen, juist aan de geallieerde kant. Er is ook veel literatuur over de gruwelijke zijde van de luchtoorlog, zoals het beroemde boek Slachthuis 5 van Kurt Vonnegut. Of bij ons het Stenen Bruidsbed van Harry Mulisch. Bekijk dit prachtige en schokkende ZDF-drama Dresden. Met Engels onderschrift.

Het is belangrijk dat we ook de geallieerde strategie en strijdmethodes kritisch blijven bekijken en niets met de mantel der liefde bedekken.

Maar de vierde mei is daarvoor niet de dag en die avond en die tijdsspanne tussen half acht en half negen al helemaal niet. Om dat te begrijpen heb je gevoel voor verhoudingen nodig, basiskennis over hoe het zit met oorzaak en gevolg, menselijkheid. En eerbied.

Er zal wel een steekje los zitten aan de Schiedammer die uitgerekend op 4 mei rond een uur of acht Churchill een massamoordenaar wilde noemen. Of anders hoort hij tot wat ze in Duitsland tegenwoordig de Ewiggestrigen noemen. Ik had nog een rond Schiedams woord in gedachten voor deze persoon, maar dat gun ik hem niet.

En de eigenaar van het reclamevliegtuigje? Dat is een onnadenkende geldwolf, om voor een paar zilverlingen met zo´n sleep achter je aan de Judas uit te hangen.

Toevoeging:

Inmiddels heeft de redactie van Schiedam24 contact gekregen met de Schiedammer van het spandoek. Het blijkt dat hij daarbij niet denkt aan de oorlog in Europa maar in Azië. HIj noemt de hongersnood in Bengalen (India) uit 1943 die meer dan drie miljoen mensen het leven kostte en ook de manier waarop de Britten in de jaren vijftig probeerden de onafhankelijkheidsstrijd in Kenia neer te slaan. We gaan proberen hier nader op terug te komen.