De Gorzenkerk is een prachtig monument

COLUMN - De meeste Schiedammers hebben de Gorzenkerk nog nooit van binnen gezien. Ze kennen de markante toren wel, want die zie je staan als je vanaf het Marconiplein de stad met de tram nadert en ook vanaf de Maas is hij wijd en zijd te zien. Het schijnt zelfs dat de scheepvaart daarom de Gorzenkerk als markeringspunt gebruikt.

Maar binnenlopen… Als je geen Gorzenees bent ligt het gebouw behoorlijk uit de route. Bovendien: wat heb je er te zoeken als je geen praktiserend katholiek bent.

Zo blijft voor velen verborgen wat een uniek en prachtig monument Schiedam met deze kerk bezit. In zijn soort is hij zelfs unieker dan de terecht bezongen Havenkerk. Die ziet er tegenwoordig ook van binnen weer prachtig uit. Daar niet van, maar in heel wat andere plaatsen vind je gelijksoortige bedehuizen.

De Gorzenkerk is uniek. Ze werd gebouwd door de architect Han Groenewegen. Kort na de voltooiing vertrok hij naar Indonesië, waar hij tot zijn dood in 1980 een invloedrijk bouwmeester is gebleven.

Gisteren organiseerde de geloofsgemeenschap rond de kerk de halfjaarlijkse rommelmarkt voor de instandhouding van het gebouw. Ook ik ging op koopjesjacht en kwam thuis met twee namaak Griekse vazen, die thuishoorden in het grensgebied van kunst en kitsch. Daardoor had ik de kans het gebouw nog eens goed te bekijken.

Zo werd me weer eens duidelijk wat een razend knappe architect die Groenewegen is geweest. Hij is erin geslaagd met moderne middelen de sfeer te scheppen die bij de 2000 jaar oude traditie van de katholieke kerk past. Het is geen gebouw dat op zoek gaat naar het verleden, maar het staat trots midden in het heden. Ditzelfde gold voor de parochianen. Dat waren zelfbewuste Gorzenezen die meestal op een van de vele werven, zoals Gusto of Wilton-Fijenoord, trots hun vak beoefenden: ze gingen voor duurzaamheid. Ze waren wars van tierelantijntjes en kleurige opschik. De Gorzenkerk laat geen ruimte voor flauwekul. Ze is sober maar vol kwaliteit. De heiligenbeelden, de staties (de afbeeldingen van Jezus' lijden, dood en wederopstanding die in elke kerk aanwezig moeten zijn) en het glas-in-lood gaan zonder omhaal recht op het doel af. Daarom zijn ze zo prachtig. Daarom is de Gorzenkerk zo’n waardevol monument.

Behalve een religieus, vertelt de Gorzenkerk ook een historisch verhaal: over zelfbewuste, noeste werkers die een kerk wilden naar hun beeld en gelijkenis. Hoe zij die kregen. Hoe je dat kunt zien aan de buitenkant en het interieur. En hoe de ziel van Schiedam wordt geraakt.

Als je kans krijgt daar naar binnen te lopen, doe het dan en geef je ogen de kost.

Toen ik na afloop van de koopjesjacht een kop koffie dronk, sprak ik met een meneer die vertelde dat er vlak bij – op de Nieuwe Maasstraat – nog zo’n bijzondere, intieme prachtkerk had gestaan, de Bethelkerk van de Nederlands Hervormden. Uit de Amsterdamse school, vertelde hij enthousiast. Dat zie je hier in de stad zelden. Maar ja, in 1988 zomaar afgebroken…

Laten we de Gorzenkerk des te meer waarderen. Te gemakkelijk zijn Schiedam schatten door de vingers geglipt. Laat dat niet nog eens gebeuren.