Dank-je-wel aan sterren van de stad; zo moeilijk kan het toch niet zijn...

SCHIEDAM – De attentie voor vrijwilligers in de stad namens het gemeentebestuur, als dank voor hun inzet voor Schiedam, blijft de gemoederen bezighouden.

Veel mensen zijn niet erg te spreken over de wijze waarop B&W dit jaar uitvoering heeft gegeven aan het ‘dank-je-wel’ aan de velen die zich inzetten voor de Schiedamse maatschappij, of voor een deel daarvan, een organisatie of club, of voor een individuele Schiedammer, als mantelzorger. Hun inzet wordt hooglijk gewaardeerd.

Wat moeilijk is: hoe uitdrukking te geven aan die waardering?

Gespecialiseerde onderzoekers die door Schiedam aan het werk werden gezet stellen: “Bij het stimuleren en waarderen van vrijwilligerswerk is het belangrijk dat een gemeente goed communiceert richting de vrijwilligers en rekening houdt met hun behoefte(n). Zo is het ook raadzaam dat de gemeente zich altijd afvraagt en nagaat of de gekozen vorm van waardering de juiste is. Deze afweging is niet altijd eenvoudig en kan per situatie verschillen. Stimuleren en waarderen is dan ook maatwerk, waarbij altijd rekening wordt gehouden met relevante omstandigheden. Er is dan ook niet één beste en passende manier van waarderen, maar er zijn meerdere vormen passend. Dit maakt het belang van goede communicatie – in contact zijn met vrijwilligers en hun organisaties – extra groot.”

Sinds enige jaren was het Proosje in gebruik. In 2016, 2017 en 2018 kregen de vrijwilligers drie van dergelijke ‘munten’, ook door het stadsbestuur gebruikt als geste aan het eigen personeel, de ambtenaren van de stad. Zij konden met de Proosjes, met een waarde van vijf euro, betalen bij Schiedamse winkeliers, zodat de uitgaven in de stad werden gedaan – en niet daarbuiten. Zo sneed het mes aan twee kanten.

Om een voor de buitenwereld tamelijk onverklaarbare reden moest dat anders. Naar wethouder Duncan Ruseler, die de portefeuille tijdelijk overnam van Patricia van Aaken, aangaf in de raad was de regeling gewoon te duur nu steeds meer vrijwilligers als dusdanig gekend worden of zelf de weg weten te vinden naar registratie die hen een kleine ‘eindejaarspremie’ oplevert. Het budget van 45.000 euro werd in 2018 met bijna 50.000 euro overschreden, aldus Ruseler op 1 december in de commissievergadering.

Om de zaken goed en grondig aan te pakken besloot het college tot een onderzoek, om de attentie voor het vrijwilligerswerk in de stad op een nieuwe leest te schoeien, grondig doordacht en aangepakt. En precies dat onderzoek zet het nodige kwaad bloed, want uiteraard komt daarvoor een bureau van buiten de stad, dat een factuur mag sturen van om en nabij de dertigduizend euro en voor dat geld met de aanbeveling komt om als gemeente te zorgen voor ‘zichtbare erkenning en waardering’. Daarbij is ‘de zichtbare, persoonlijke rol van de burgemeester of een wethouder belangrijk’. Uit het onderzoek kwam een top 3 aan voorkeuren: een dank-je-wel via de vrijwilligerspas die al langer in Schiedam bestaat, een vrijwilligersfeest of -uitje en trainingen en cursussen. “Dat zou de vorm kunnen hebben van een beperkt keuzemenu, waardoor rekening kan worden gehouden met verschillen tussen mensen en de behoefte aan ‘iets waar ik iets aan heb’. Vrijwilligers weten dat ook kosten (gemeenschapsgeld) een factor zijn, zorg dus voor een goede balans tussen maatwerk en kosten”, zo stellen de adviseurs van bureau Proof.

Dat hadden de meeste Schiedammers zelf wel kunnen verzinnen.

Nou, toch zo gezegd zo gedaan. Er kwam een website waarop vrijwilligers zich kunnen aanmelden als dusdanig. Op die website kunnen zij een attentie kiezen bij een Schiedamse winkelier; de keus bestaat uit 25 verschillende attenties. De gemeente betaalt de ondernemers per attentie vijf euro, met de uitnodiging aan de winkeliers daar zelf nog een bedrag bij te leggen, door bijvoorbeeld tegen inkoopsprijs te werken. Onder het motto: iemand die de zaak binnenloopt krijgt een fles wijn en koopt er misschien twee.

De website in kwestie: www.schiedambedankt.nl, kosten tweeduizend euro. De site is sinds een week online.

De opdrachtgever en bouwer bleken een check vergeten om de aanmeldingen af te zetten tegen de lijsten met vrijwilligers van de verenigingen en kerken en sportclubs en verzorgingscentra. Nou ja, vergeten; men ging gewoon uit van de goede wil van de Schiedammers.

Het is daarom dat Ruseler furieus reageerde op berichten dat het reuze eenvoudig is om voor het vrijwilligersgeschenkje in aanmerking te komen, door je simpelweg aan te melden. Met kwaaie wil zelfs meerder keren via verschillende e-mailadressen. Hij riep ieder op gewoon het nuchter verstand te bewaren en alleen een beroep te doen op een vrijwilligersbedankje ‘als je van jezelf weet dat je als vrijwilliger actief bent geweest’. Dat is toch niet meer dan normaal, zo stelde de wethouder.

Voor sommige fracties in de raad is dat niet genoeg: Lokaal Onafhankelijk Schiedam, dat zich van begin af aan keerde tegen de gang van zaken – het kostbare onderzoek waartoe zonder overleg met de raad werd besloten, het goedkopere dank-je-wel van vorig jaar dat bestond uit bioscoopbezoek op zaterdagochtend, waarom het zolang duurde eer de bevindingen uit het onderzoek aan de raad werden gepresenteerd zodat daarna de tijd ontbrak voor inbreng in de uitvoering dit jaar, de beperkte financiële waarde van het huidige presentje – stelt nu in schriftelijke vragen aan het college voor om volgend jaar terug te gaan naar het systeem van de Proosjes. De fractie noemt de gang van zaken een blamage.

Dat zou het inderdaad zijn voor het college. LOS rekent voor dat het hele verhaal de gemeente dadelijk wel een ton kan hebben gekost. “Wanneer op dit moment aan de ongeveer 2500 geregistreerde vrijwilligers ieder drie Proosjes geschonken zouden worden, kost dat de gemeente inclusief maak- en verpakkingsmateriaal nog geen 45.000 euro”, zo stellen Monique Rotteveel en Arie Villerius.

De PvdA in de stad deelt die visie en doet een oproep aan de Schiedammers om hun steun voor dat idee uit te spreken via een petitie."Als PvdA Schiedam roepen wij de gemeente op te stoppen met de zaken ingewikkelder te maken dan dat ze zijn. Juist in tijden van Corona is het steunen van zowel onze vrijwilligers als onze ondernemers belangrijk. Waardeer eenmaal per jaar de inzet van de vrijwilligers, zet de traditie van de jaarlijkse Proosjes voort." Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. De petitie is te vinden op https://www.petities.com/geen_woorden_maar_proosjes "

Waarschijnlijk zit een deel van de onvrede en het misverstand hem in de definitie van vrijwilliger. Er is een groep Schiedammers die al sinds jaar en dag als dusdanig te boek staat en al jaren geleden welkom werd geheten op Vrijwilligersfeesten. Het is zeg maar de harde kern, die zich er op voorstaat vrijwilligerswerk te doen en dat doet bij instanties met sterke relaties met de gemeentelijke overheid.

Er is een andere groep vrijwilligers die net zulk belangrijk werk doet, maar zich minder organiseert of is geregistreerd. Denk aan mantelzorgers, aan mensen die namens kerken ouderen bezoeken, aan de terreinknecht van de voetbalclub of de buurtoma die na schooltijd zorgt dat de kinderen niet op straat rondzwerven. Aan mensen die op zaterdag een rondje maken om het vuil van straat te krijgen, die in wijkoverleggen meedenken over het reilen en zeilen in de buurt. Die bij een Kerstlichtjestocht, Halloweenfeest of met sinterklaas zich verkleed en al van hun mooiste kant laten zien en kinderen blij – of wat angstig – maken. Denk aan de vergadertijgers die alle verenigingen, clubs en andere organisaties die de stad rijk is op poten houden als bestuurder. Aan de mensen van de Voedselbank. Denk aan… afijn, het zijn er zo veel, misschien is het wel zo dat de meeste Schiedammers van volwassen leeftijd zich als vrijwilliger van het een of ander beschouwen en zo bijdragen aan een mooie, betere, lievere, zorgzamer, beter georganiseerd, leefbaarder stad.

Zo kan het zijn dat wethouder Ruseler in reactie op berichten van het ongelimiteerd kunnen aanmelden voor een vrijwilligersattentie stelt dat de gemeente voor die werkwijze heeft gekozen juist omdat ‘we zo laagdrempelig mogelijk’ willen werken. “Omdat wij als gemeente geen zicht hebben op alle zestienduizend mensen die in georganiseerd en ongeorganiseerd verband vrijwilligerswerk doen. Denk aan de spontane initiatieven van bewoners om tijdens de lockdown eenzame en kwetsbare Schiedammers te helpen.”

Zestienduizend vrijwilligers voorzien van drie Proosjes van vijf euro betekent echter een kostenpost van 240.000 euro. Repliek van Petra Zwang van de PvdA: “240.000 Is veel geld. Maar hoeveel zou het kosten als alle vrijwilligers zouden zeggen: ik stop ermee.”

Het systeem via Schiedambedankt.nl is volgens Ruseler ‘niet waterdicht te maken’. “We willen namelijk de mogelijkheid bieden dat elke Schiedamse vrijwilliger zich aan kan melden. Hierbij zijn we uitgegaan van de eerlijkheid en goede intenties van de Schiedammers.” Het aantal cadeaus is volgens de wethouder beperkt. “Wie zich dus ten onrechte meldt, ontneemt een echte vrijwilliger het plezier van een cadeau. Dat zou niemand toch willen doen?”

Zo is het. En het is zo dat de hele gang van zaken geen schoonheidsprijs verdient. Eens kijken hoe groot de fantasie is die we met elkaar in Schiedam op kunnen brengen om volgend jaar alleen maar blije reacties op de vrijwilligersattentie in de stad te zien. Ruseler ziet 2020 als ‘een overgangsjaar’. Om het nog wat ingewikkelder te maken: hier op de bank zit er een die – gevraagd of wij ons al hebben opgegeven als vrijwilliger – meldt: ¨Ik hoef geen cadeautje. Wat waardering is genoeg...”

En wat buiten kijf staat: waardering van het gemeentebestuur is mooi, maar waardering voor elkaar is nog veel mooier. Laten we daar de komende weken werk van maken. Zeg eens tegen die buur/collega/vriendin/oom dat je het bijzonder vindt dat zij of hij zich al die jaren vol overtuiging inzet voor die goede zaak: achter de bar bij de hockey, als chauffeur van Argos Mobiel, als penningmeester van de fietsclub, te pas en te onpas opdravend als EHBO-medewerker namens het Rode Kruis. Al die sterren van de stad.