Menselijke factoren debet aan te lange aanrijtijden ambulances

ACHTERGROND – Niet files of technische onmogelijkheden, maar menselijke factoren zorgen voor te lange aanrijtijden van ambulances in de Rijnmondregio. En dat zijn niet alleen personeelstekorten.

Ambulances in de regio Rijnmond zijn in 88 procent van de spoedgevallen op tijd, dat wil zeggen binnen een kwartier na de eerste melding. De norm die door betrokkenen is gesteld is dat in 95 procent van de gevallen binnen een kwartier de ambulance ter plaatse moet zijn. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Nederlandse Zorgautoriteit hebben om die reden Ambulancezorg Rotterdam Rijnmond (AZRR) opgedragen om op korte termijn maatregelen te nemen.

Personeelstekort is de belangrijkste reden waarom de aanrijtijden onder druk staan, zo stelde de IGJ zelf in een onderzoeksrapport dat vorige week openbaar werd gemaakt. Dat personeelstekort wordt veroorzaakt door een krapte aan verpleegkundigen die gekwalificeerd zijn om op de ambulance te werken.

De ambulancedienst zegt op haar beurt dat deze conclusies 'aansluiten bij de signalen die de AZRR de afgelopen jaren heeft afgegeven'. “Het rapport bevestigt het standpunt van de AZRR dat er in de gehele zorgketen, waaronder het ambulancevervoer, complexe omstandigheden zijn, waaronder personeelstekort, reorganisaties en bezuinigingen, plus de gevolgen van de vergrijzing.”

Want de ambulancedienst strijd om personeel met onder meer de Spoedeisende Hulpafdelingen van ziekenhuizen, maar ook met wijkverpleging en IC-afdelingen. Medewerkers die met pensioen gaan kunnen niet zomaar vervangen worden. “Het gebrek aan gekwalificeerd ambulancepersoneel beperkt zich niet tot onze regio, maar is een landelijk probleem”, aldus AZRR.

De ambulancedienst onderneemt stappen om de problemen te verhelpen. Behalve de campagnes voor de werving van nieuw personeel, is de dienst bezig met het ontwikkelen van transferia bij ziekenhuizen en met een proef waarin onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende typen ambulancevervoer.

Ondanks deze maatregelen zullen, zeker op de korte termijn, de aanrijtijden onder druk blijven staan, zo stelt de AZRR. Arjen Littooij, bestuursvoorzitter van de AZRR heeft zijn hoop gevestigd op de landelijke overheid. “Om structurele oplossingen mogelijk te maken, hoop ik wel dat de minister van VWS snel duidelijkheid geeft hoe de toekomst van de ambulancezorg in Nederland er uit gaat zien.”

AZRR stelt in een reactie op het IGJ-rapport verrast te zijn door de conclusie dat de aansturing van de dienst voor verbetering vatbaar is. AZRR is een coöperatie van de Veiligheidsregio Rotterdam en de Bios-groep, een particuliere vervoerder. Littooij is voorzitter van de raad van bestuur van de dienst, maar ook directeur van de veiligheidsregio. In dezelfde bestuursraad zit de directeur/eigenaar van Bios. Een derde lid van de raad is Arie Wijten, voormalig wethouder in Schiedam. Hij is operationeel directeur, in dienst van de coöperatie. Als coöperatie kent de AZRR een algemene ledenvergadering, waarvan de Schiedamse burgemeester Cor Lamers lid is, net als de Bios-directeur.

Volgens de inspectie zorgt deze organisatievorm er voor dat besluitvorming bemoeilijkt wordt. Het zou ook een verklaring kunnen zijn waarom er niet goed is ingespeeld op de dreigende personeelstekorten. De IGJ constateert dat in deze regio 'het verloop in het personeelsbestand groter is dan gemiddeld'. “Waar in andere regio’s ziekenhuizen hooggespecialiseerde verpleegkundigen kwijtraken aan ambulancediensten, is dat hier juist andersom.” Verder zijn er volgens de inspectie verschillen in salaris tussen medewerkers van de VRR en Bios, vooral vanwege de eigen bijdrage aan pensioenpremie. ”Ondanks verzoeken vanuit het middenmanagement blijkt het voor de leden van de coöperatie onmogelijk dit aan te passen”, aldus de IGJ.

AZRR stelt verrast te zijn door de kritiek, omdat de samenwerkingsvorm is goedgekeurd door het ministerie van VWS en ook in andere regio’s wordt gebruikt. IGJ erkent dat er geen 1-op-1 relatie is tussen de besturing van ambulancedienst en het verloop van personeel en de moeite met het aantrekken van nieuw personeel. Wel stelt de toezichthouder dat 'een goede werkomgeving essentieel is voor het behoud en optimale inzet van medewerkers'. En snelle besluitvorming is ook nodig om snel en goed te kunnen inspelen op de krappe arbeidsmarkt.

Verschillende zorgverzekeraars, waaronder DSW, hebben naar verluidt bij de AZRR aangedrongen op aanpassing van de organisatiestructuur.

De inspectie zet komend halfjaar haar intensieve toezicht op AZRR voort. Binnen vier weken moet de dienst enkele verbeterplannen hebben ingeleverd. Afhankelijk van de kwaliteit van deze verbeterplannen zal de IGJ zich naar eigen zeggen beraden op passende vervolgstappen.

Bij AZRR werken ongeveer 350 mensen. In 2016 verzorgden die 112.647 ritten.

Zie ook dit artikel uit mei vorig jaar.