Medicijn zonder bijsluiter: Welzijn op Recept

SCHIEDAM – Een medicijn zonder bijsluiter. Zo poneert Harry Fleuren Welzijn op Recept, een ‘sociaal medicijn’.

Een medicijn, omdat het daadwerkelijk ziekte kan bestrijden. En geen bijsluiter, omdat er geen bijwerkingen zijn anders dan positieve, en er ook geen strikte voorschriften zijn, bijvoorbeeld over de manier waarop het medicijn ‘ingenomen’ moet worden.

Over de vraag of gebrek aan welzijn een ziekte is, kan je discussiëren. Maar dat te weinig welzijn zorgt voor klachten, gedragsverandering, feitelijke gezondheidsklachten en ook kosten, dat staat wel vast, zo is ook de overtuiging van Fleuren. Hij is een van de promotors van Welzijn op Recept in Schiedam. “Gebrek aan welzijn leidt ook weer tot verdriet, eenzaamheid, maar ook werkloosheid, schulden.”

Mensen die tekortkomen aan welzijn zijn volgens Fleuren ook mensen die met regelmaat bij de dokter komen met klachten, waarvoor die maar moeilijk een medicijn in de vorm van pillen of zalfjes, kan verstrekken. “Iemand die bij de dokter komt met dan weer hoofdpijn, dan moeite met slapen, dan weer met vermoeidheid, maar ook huidklachten of darmklachten. In medische termen gaat het om zogenaamde P- en Z-codes: ‘vastlopen in het leven’, neerslachtigheid, eenzaamheid, samen te vatten ook als psychosociale klachten.

“Daar is in het algemeen geen pil voor te geven”, aldus Fleuren. Maar er zijn volgens hem wel goede recepten om er iets aan te doen. Een arts kan eenzaamheid of rouw moeilijk wegnemen. Maar anderen, buren en buurtgenoten, vrienden en familie, mensen met eenzelfde interesse, kunnen dit vaak wel verzachten.

Welzijn op Recept is er om die mensen met elkaar in contact te brengen. Een soort apotheek, maar dan zonder dat de farmaceutische industrie de leverancier is. De ‘input’ hier zijn juist al die mensen die iets goeds willen doen, iets willen betekenen voor een ander of gewoon ook zelf plezier willen maken. En daar kunnen gerust ook mensen bij zitten die zelf eenzaam zijn, of soms wat depri, aldus Fleuren.

Hij noemt zich adviseur; hij geeft advies en bemiddelt. Brengt mensen bij elkaar. Samen met Mirjam Dijkstra doet hij dat werk voor Schiedam, ieder voor 24 uur in de week. Dijkstra is al langer bezig, begon in 2017 met senioren, Fleuren is sinds afgelopen jaar betrokken en richt zich ook op een jongere doelgroep. Sinds 1 januari hebben de twee versterking van Sharon Schouten.

Hoe het werkt: de huisarts is een belangrijk persoon om psychosociale klachten van mensen te signaleren. Je loopt daar als mens immers vaak niet mee te koop – en als je niet heel goed kijkt zie het ook niet aan mensen af. De man of vrouw die voor de vijfde keer in een jaar in de stoel voor het bureau van de arts – of praktijkondersteuner, of fysiotherapeut – zit met klachten die niet ‘hard’ medisch te behandelen zijn, die kan van de arts een recept krijgen. Een verwijsbrief. Niet voor de reguliere apotheek, maar naar een van de welzijnsadviseurs. Fleuren en Dijkstra dus. Zij krijgen van de huisarts een doorverwijzing.

Een van de adviseurs neemt dan contact met de ‘patiënt’. In het eigen vakjargon: een welzijnsinterventie. “We spreken af, liefst bij de patiënt thuis. Die spreekt in de thuissituatie vrijer dan op kantoor. Je krijgt dan ook veel meer info van iemands situatie, het geeft een beter beeld”, aldus Fleuren.

De adviseurs gaan aan de slag. In het gesprek en aan de hand van de vragen horen ze over het leven van de welzijnvrager. Achtergrond, gezins- en familiesituatie, hobby’s. “Ik weet veel van wat er in de stad gebeurt. Ik probeer de behoefte van de vrager te koppelen aan wat ik weet dat er is. Zo ben ik echt een makelaar in welzijn.”

Voorbeelden zijn er ondertussen te over. “Ik heb hier – Fleuren was ook actief als sociaal beheerder in het wijkcentrum in de Boerhaavelaan – vier vrijwilligers aangesteld die via Welzijn op Recept bij ons terecht zijn gekomen.” Want dat blijkt: jongere mensen willen over het algemeen iets gaan doen, iets zinvols liefs, ouderen zijn minder mobiel en vaak al tevreden met aanspraak en een kop koffie.

“Een vrouw werd via haar lifecoach doorgestuurd. Ik sprak haar vijf minuten bij haar thuis. Resultaat: zo’n smile! Ze is nu al blij. Ze zegt: ‘ik kan niet wachten tot ik aan de slag kan’. Meedoen hier in het wijkcentrum, met kinderactiviteiten of als gastvrouw.” Het was niet iemand die het tij in het leven mee had. “Geweldig dat we haar dit kunnen aanreiken. Ze kende nota bene het huis hier, ze kwam hier al vaker, maar wist niet wat ze meer kon doen.”

Als mensen angstig zijn, vervreemd van hun omgeving, dan is een eerste stap naar een ander, of naar een instantie, moeilijk, heel moeilijk, aldus Fleuren. Dan zeggen mensen, ook tegen de adviseur, dat ze ‘het nog zo druk’ hebben. “Het is moeilijk om dat van jezelf te zeggen, dat je eenzaam bent. Iemand die ik in dit verband sprak, had helemaal uitgezocht waar hij allemaal koffie kon gaan drinken. Dat waren heel wat plekken in de wijk. Maar hij ging nooit.”

Daar is niks mis mee, aldus Fleuren. “Je hoeft niets, we dwingen niet. We helpen. Hij wil daar naartoe maar heeft het nog te druk. De laatste keer spraken we af dat hij over twee weken een keer zou kijken om toch te gaan. Nou, dan bel ik hem over twee weken. En lukt het niet, maar wil hij toch, dan gaan we samen. Of we koppelen hem aan een van onze vrijwilligers.”

Tot afgelopen augustus werd het project als proef neergezet. Nu is dat proberende karakter eraf. Fleuren en Dijkstra proberen nu ‘meters te maken’ door bij huisartsen en andere hulpverleners als wijkverpleegkundigen langs te gaan en hun initiatief toe te lichten. “Dat gaat lastig. Huisartsen zijn druk.” Maar de twee kunnen wijzen op onder meer een onderzoek van de Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) die stelt dat Welzijn op Recept een goed hulpmiddel is om de eerste lijn in de gezondheidszorg te ontlasten. Ook bij de wijkondersteuningsteams promoten de welzijnsadviseurs het concept. Doel is in een jaar tijd tweehonderd mensen te begeleiden en ‘op recept’ hun welzijn fors te vergroten. Fleuren: “Dat gaat lukken.”