In Plantage wordt de heksenvervolging herdacht

SCHIEDAM - “We maken de weg vrij en buigen ons hoofd in eerbied voor de offers die hier zijn gebracht”, werd er kort na het middaguur voorgelezen in de Plantage, onder een grote boom ongeveer bij ‘de jurk van Esther Zitman’. Een vijftigtal mensen, hoofdzakelijk vrouwen, was daar verzameld om er de heksenvervolging te gedenken. 

Zij legden bloemen en luisterden naar een overweging en de namen van een tiental Schiedamse vrouwen dat als heks ernstig werd gedupeerd, regelmatig met de dood tot gevolg. De Plantage was een van de ruim twintig plekken in Nederland waar op dat tijdstip werd stilgestaan bij het lot dat vrouwen die als heks te boek stonden, hebben moeten ondergaan.

De bloemlegging was een initiatief van de stichting Nationaal Heksenmonument, die ‘ijvert voor eerherstel van onschuldige slachtoffers van heksenvervolgingen’, bijvoorbeeld in de vorm van een nationale monument. Schiedam was, als historische stad waar heksen werden vervolgd, een van de plekken. Saskia Beukman, initiatiefneemster voor de tegel ter herdenking aan de Schiedamse ‘heksen’ Neeltje Andries en Marytje Arendsdochter, meldde de stad aan als gedenkplek vandaag. Door omstandigheden ontbrak ze echter.

Enkele deelnemers aan de herdenking vandaag waren naar de Grote Markt gekomen, waar sinds kort de tegel voor Neeltje en Marytje ligt. Net als veel van de andere deelnemers kwamen zij van verder. Op een laat moment was, gezien de drukte op het centrale plein, gekozen voor een rustiger, wellicht respectvoller plek. Beukman liet zich vertegenwoordigen door anderen. Een van hen las de tekst voor die eindigde met de eerste woorden van dit artikel: “Op deze plek zijn verbrand, geëxecuteerd, bezweken aan marteling of uitputting tijdens het heksenproces, gewurgd of verdronken bij de waterproef Griete Dircken, Trijn Jansdr., Marye Heynen, Marya Spits, Lysbeth Antonisdr., Anna Knapper, Elsie Reyersdr., Anna Jorisdr. Dieuwer Deckers en Anna Hondert Theunen.” Deze vrouwen werden tussen 1556 en 1591 levend verbrand of overleden tijdens een proces. Aeltgen Dirxdr. overleefde in 1628 een waterproef niet en werd ook genoemd, net als Marytje en Neeltje, die in 1593 hun lot met succes aanvochten.

“We leggen deze bloemen om alle onschuldige vrouwen, kinderen en mannen die op deze plek door een heksenproces de dood hebben gevonden of schade hebben opgelopen, te gedenken en te eren”, zo ging de voorgelezen tekst verder. 

“Wij zien jullie, wij horen jullie, wij betreuren jullie en wij eren jullie. Witte bloemen staan symbool voor zuiverheid, onschuld en het vrouwelijke aspect in ieder mens.”

“Moge er heling plaatsvinden in het verleden, zodat het heden en de toekomst niet langer met dit onrecht worden belast. Moge alles wat door de heksenvervolgingen is onderdrukt, verdacht gemaakt of afgestraft, terugkeren in de wereld van nu, die dat zo hard nodig heeft. We maken de weg vrij en buigen ons hoofd in eerbied voor de offers die hier zijn gebracht.”

Zo werd het een bijzonder half uur, die mensen uit onder meer Rotterdam, Moordrecht, Beverwijk en ook Schiedam bij elkaar bracht onder een noemer uit een ver verleden, met een onverminderde actualiteit vandaag de dag.

Zie ook dit artikel.