Huisartsen en verloskundigen onderzoeken alternatieven voor ziekenhuis

SCHIEDAM – Huisartsen en verloskundigen uit het Waterweggebied aan de ene kant, en het Franciscus Gasthuis & Vlietland anderzijds, raken op ramkoers waar het gaat om de verhuizing van de geboortezorg en klinische kindergeneeskunde van het Franciscus Vlietland naar het Gasthuis.

De tegenstanders van het verkassen werken met vrouw en macht aan het verzamelen van zo veel mogelijk handtekeningen, om de ziekenhuisdirectie te tonen dat zij met hun voornemen voor de concentratie van de zorg aan baby's, kinderen en moeders, op veel weerstand kunnen rekenen.

“Het is een slecht plan, we kunnen als huisartsen niet akkoord gaan”, zegt Marjan Tenk, een van de gezichtsbepalers in het verzet van de huisartsen.

Zij en Betty Franke, die veelvuldig namens de verloskundigen de afgelopen maanden het woord voerde, hopen dat de verzamelde handtekeningen (de teller staat op ongeveer vierduizend en ieder die dat wil kan nog tot dinsdag twaalf uur een handtekening zetten via www.vlietland.petities.nl of via de handtekeningenlijsten bij de huisartsen en verloskundigen) de raad van toezicht zal overtuigen om de besluiten van de ziekenhuisbestuurders te herroepen.

Maar dat hij dit zal doen is allerminst zeker. Vooruitlopend op een negatief besluit worden er nu al achter de schermen gesprekken gevoerd door de verloskundigen en huisartsen - onderling en ook met een partij als ziektekostenverzekeraar DSW. “Daarin onderzoeken we alternatieven om de reguliere geboortezorg, de klinische geneeskunde en de spoedzorg in de regio te behouden”, vertelt Tenk.

Daarvoor zal ook naar andere partijen dat het Franciscus Gasthuis & Vlietland worden gekeken. Mede met dit doel voor ogen hebben de verloskundigen zich in januari verenigd in Verve. Met deze nieuwe organisatie willen de zogenaamde eerstelijnspraktijken in de regio Rotterdam-Rijnmond Noord-West, een organisatie voor integrale geboortezorg vanuit de wijk inrichten.

“Wat is er gebeurd met het principe: spreiden wat kan, concentreren wat moet?”, zo vraagt Tenk zich af. Zij rekent de geboortezorg en de klinische kindergeneeskunde echt tot de basiszorg. En die organiseer je zo dicht mogelijk bij de mensen, die moet laagdrempelig zijn, voor ieder beschikbaar, liefst om de hoek.

Voor een deel blijkt het ziekenhuis daar in mee te gaan. Anders dan algemeen in de regio verondersteld, verdwijnen niet alle vormen van kindergeneeskunde en gynaecologie uit het Vlietland. Er blijft een polikliniek voor deze medische disciplines in Schiedam. Een zwangere vrouw kan er op controle bij de gynaecoloog, een andere vrouw kan er een spiraaltje geplaatst krijgen. Ook dagbehandelingen voor kinderen of zwangeren blijven bestaan; denk aan het weghalen van amandelen. “Voor kindergeneeskunde betreft de poliklinische zorg en de zorg voor kinderen in dagbehandeling 95 procent van de totale geleverde zorg”, stelt Franciscus Gasthuis & Vlietland vandaag in een toelichting.

Het gaat zelfs nog verder: deze dagbehandelingen worden geconcentreerd in het Vlietland.

Maar bevallingen zullen als het aan de ziekenhuisdirectie ligt vanaf de herfst van volgend jaar alleen nog in Rotterdam gaan plaatsvinden. Waarom dan toch die stap gezet, zo vragen Franke en Tenk zich af, want in hun ogen is deze strijdig met het principe van de nabije zorg.

Hoe zeer er ook kwaliteitsargumenten worden aangevoerd, hij lijkt toch vooral een kwestie van geld. Door de bevallingen in het Gasthuis te bundelen hoeft er maar op één locatie een gynaecoloog aanwezig te zijn, permanent. In plaats dat twee van deze artsen tegelijk dienst hebben, in Schiedam en Rotterdam. Hetzelfde geldt voor de kinderarts, de anesthesist, de verplegers in hun team...

Het ziekenhuis zei het in april bij de aankondiging van de plannen zo: “Voor begeleiding en zorg bij bevallingen zal Franciscus Gasthuis over alle voorzieningen beschikken. Hier is altijd plek voor bevallingen onder begeleiding van een verloskundige en voor medische bevallingen onder begeleiding van een gynaecoloog. Medische pijnbestrijding is altijd beschikbaar. Bij Franciscus Gasthuis staat 24 uur per dag en zeven dagen in de week een toegewijd team van gynaecologen, kinderartsen, anesthesiologen, verpleegkundigen, klinische verloskundigen en kraamverzorgenden klaar om waar nodig de bevalling te begeleiden. Hiermee kunnen wij iedere vrouw en ieder kind bij de bevalling nóg sneller van volledige zorg voorzien. Dit is in het belang van de gezondheid van moeder en kind.”

Karen Kruijthof, een van de drie leden van de raad van bestuur van het ziekenhuis, lichtte eerder tegen Schiedam24 toe dat de eisen die worden gesteld aan de kennis en kunde van de artsen en verpleegkundigen, de kwaliteitseisen die door patiënten en verzekeraars worden gesteld, de financiële druk die in de gehele gezondheidszorg heerst om de kosten in de hand te houden, een ziekenhuis dwingen om te specialiseren en concentreren. Een team van chirurgen, anesthesisten, toegeruste verpleegkundigen en traumatologen aanhouden op twee locaties is dan duur, te duur, aldus Kruijthof.

Maar Franke en Tenk betwijfelen of één team volstaat om alle bevallingen van de Franciscus-groep te doen. In het Vlietland worden nu al jaarlijks zo'n tweeduizend kinderen geboren, waarvan grofweg eenderde Schiedamse kinderen. “Ik heb er een hard hoofd in dat de capaciteit in Rotterdam groot genoeg is om die kinderen te halen.” Als het zou betekenen dat er bijvoorbeeld 's nachts een tweede gynaecoloog, een tweede anesthesist aan het werk moet, dan is een flink deel van de verwachte besparing al weer weg te strepen. Overigens: nog maar zo'n twintig procent van de kinderen wordt in Maassluis, Vlaardingen en Schiedam thuis geboren. Het is nog speculeren of dit percentage zal veranderen onder druk van de verhuizing van de kraamafdeling.

Het belangrijkste argument van het ziekenhuis om de geboortezorg en klinische kindergeneeskunde naar de Maasstad te halen (waar al veel alternatieven zijn) en niet in Schiedam onder te brengen, is gelegen in de aanwezigheid van bovengenoemd team aan medische professionals. In Schiedam zal deze functionaliteit gaan vervallen; daar geen ER-achtige toestanden meer. In de toekomst wordt in het Vlietland alleen nog 'volgens planning' geopereerd.

Maar stel je eens voor, zo zegt Tenk. “Een kind kampt om twee uur 's nachts ineens met ernstige hoofdpijn, of buikpijn. Of benauwdheid.” Als de ouders het goed doen, bellen ze de huisarts. Op dat moment van de dag wordt dat de huisartsenpost. De arts-van-dienst zal, als hij of zij inschat dat opname nodig is – al dan niet na eigen onderzoek op de huisartsenpost bij het Vlietlandziekenhuis, de kinderarts van dienst bellen. In principe zijn die 24 uur per dag aanwezig, of bereikbaar. Tenk: “Dat is nu goed geregeld. Daar hebben we in het verleden een kwaliteitsslag gemaakt; een kind hoeft niet meer eerst naar de Spoedeisende Hulp.” Logisch, en wenselijk, want op de SEH werken vaak basisartsen, jonge mensen met een artsenbul, in afwachting van een plek om zich te specialiseren. De dienstdoende huisarts, met nogal eens meer ervaring met zieke kinderen dat de arts op de SEH, wil graag dat een ernstig ziek kind direct door een kinderarts wordt opgevangen na doorverwijzing. “Als de kinderarts in de toekomst in Rotterdam zit, zal het kind daar moeten worden opgenomen. Dat betekent dat de ouders met het kind in de auto – of de taxi – moeten stappen. Als het kind daarvoor te ziek is, bel ik de ambulance.” Een kostenpost van zo'n achthonderd euro overigens.

De ziekenhuisdirecteur houdt rekening met het optreden van dit effect, aldus Franke. Volgens haar verwacht men in de directiekamer van het Franciscus dat zo'n tien procent van de ouders kiest voor een ander ziekenhuis. Franke zelf schat dit effect hoger in, tot mogelijk wel eenderde van het totaal.

Dat is een andere troefkaart, noem het drukmiddel, die de huisartsen in de Waterwegregio hebben om hun zin te krijgen. Zij zijn de belangrijkste verwijzers van patiënten naar het ziekenhuis en kunnen zelf daarin hun keuzes maken. In het – recente – verleden heeft het Vlietland veel geïnvesteerd in de relatie met huisartsen, om deze aan zich binden. “Toen er sprake was van sluiting van de SEH (dat speelde in 2009, toen het ziekenhuis in financiële problemen zat vanwege de hoge kosten van de nieuwbouw) zijn de huisartsen ook in de bres gesprongen.” Er zijn er die de eigen portemonnee hebben getrokken. Voor die loyaliteit zien de huisartsen in de lopende discussie graag iets terug.

Zoals de kinderarts straks in Rotterdam zal zitten, zo zit daar ook de gynaecoloog en de anesthesist. Ook al is nu formeel afgesproken dat de SEH 's nachts in Schiedam gehandhaafd blijft, de zin daarvan blijft twijfelachtig. “Ik denk dat de gipsmeester in het ziekenhuis wel blijft, dus als je 's nachts iets breekt, dan moet je daar terechtkunnen.” Maar zonder chirurg of anesthesist valt er niet veel te opereren, indien nodig. Ook dan zal de gang naar Rotterdam zijn.

Dat is 's nachts. Maar volgens Tenk is het zelfs twijfelachtig of je overdag nog met acute blinde darmonsteking in Schiedam geopereerd kan worden. “Het wordt een ziekenhuis voor niet-acute zorg.” Dat betekent dat er operaties worden uitgevoerd in de tien operatiekamers van het Vlietland, die gepland worden. Bedrijfsmatig werken houdt dan in dat je die operaties efficiënt indeelt, opeenvolgend, zonder dat medisch personeel zit te duimendraaien in afwachting van patiënten. Dan is de operatiecapaciteit dus idealerwijs altijd volledig benut. En is er voor een acute operatie geen mogelijkheid. Ook de blinde darm zal dus in Rotterdam worden geopereerd, zo verwacht Tenk.

In dat verband is het saillant dat de Schiedamse gemeentelijke overheid zo te spreken is over de afspraken die zijn gemaakt met betrekking tot een calamiteitencapaciteit in het Schiedamse ziekenhuis. Burgemeester Cor Lamers heeft zich daar in zijn hoedanigheid als hoeder over de veiligheid in de stad, hard voor gemaakt. De vraag dient zich aan wat een capaciteit voor het opvangen van calamiteiten voorstelt, als 's nachts geen chirurg of anesthesist in Schiedam te vinden is. Heeft het openhouden van een eerste hulp dan zin?

Het Franciscus gaf zelf aan: “Bij dit besluit (voor zorgconcentratie -red.) bevestigen wij onze medeverantwoordelijkheid voor een goed functionerend systeem van opgeschaalde zorg. Wij dragen er met medewerkers en medische staf zorg voor dat in geval van ramp- en crisissituaties op beide locaties een adequate opvang van patiënten in kwalitatieve en kwantitatieve zin gewaarborgd blijft.”

Petitie

Een delegatie van de verloskundigen en huisartsen uit de regio biedt de verzamelde handtekeningen dinsdag aan, aan de raad van toezicht van het ziekenhuis. Dit gebeurt in Rotterdam. Daaraan voorafgaand - rond half zeven 's avonds - wordt er in Schiedam een korte actie gehouden bij de hoofdingang van het Franciscus Vlietlandziekenhuis. Aan de inwoners van de regio zal ter plaatse worden gevraagd proefballonnen op te laten voor volwaardige zorg in de regio. Wethouder Patricia van Aaken spreekt bij deze gelegenheid en overhandigt de handtekeningen aan Bram Sprij en Iris Lensveld, de vertegenwoordigers van de huisartsen en de verloskundigen die daarna naar Rotterdam zullen gaan. n