Bomendiscussie gaat over meer dan bomen

ANALYSE – Vanavond praat Schiedam over de bomen langs de Westfrankelandsedijk. Belangrijk en beeldbepalend voor het westelijk deel van de stad, maar toch niet meer dan honderd bomen die dreigen te verdwijnen. En toch wordt algemeen gesteld dat het gesprek (officieel: een Stadserfbijeenkomst) van groot belang is voor het reilen en zeilen in de stad. Staat het stadsbestuur echt open voor de inbreng van de Schiedammers, zoals met de mond beleden, of is het van het oude liedje: 'wij weten wel wat goed is voor de stad, dus bemoei je er maar niet mee'.

Die tegenstelling, tussen wat ieder wel voelt dat moet gebeuren en een werkwijze die vele decennia is ingesleten – en die ook makkelijker in het gebruik is – hing twee weken geleden ook boven de bijeenkomst van de Bezwaarschriftcommissie van Schiedam. Een dertigtal Schiedammers trok daar aan de bel: wat is dat voor gekkigheid, om zo veel bomen te kappen om een vijf meter breed fiets-/voetpad aan te leggen?! De andere kant van het verhaal, die van de ambtenaren die met het plan kwamen, bleef steken in al dan niet ontvankelijkverklaring van bezwaarmakers en voorschriften vanuit provinciale en landelijke hoek hoe een onderdeel van de Hollandse Banen er uit zouden moeten zien. Waarbij ook een beroep werd gedaan op zo'n argument waarmee veel discussies worden doodgeslagen: de veiligheid.

Het werd een verwarrend gesprek, dat hopelijk geen opmaat is naar het Stadserf, waar vanavond ook een presentatie van de plannen op het programma staat. Een kwartier staat daar voor. Verschillende insprekers mogen daarna in de speakerscorner hun zegje doen over het plan, maximaal vijf minuten ieder, of minder als er meer dan vier insprekers zijn. Daarna is het tijd voor vraag en antwoordspel.

Hopelijk komt dan wel boven tafel hoeveel bomen er nu precies gaan verdwijnen. Tijdens de bijeenkomst van de Bezwaarschriftencommissie werd een kakafonie aan getallen genoemd. Van het 'enkele' bij de eerste aankondiging van de plannen, tot maximaal 101. Maar de aanvraag voor de kapvergunning gold 91 bomen, waarvan er twaalf niet vergunningplichtig waren. Zeventig in het bosplantsoen en 21 solitaire bomen langs de weg. 27 Berken, 17 populieren en vier lindes. En hoeveel jonge bomen er teruggeplant worden? 59? Misschien.

Ook de ontvankelijkheid van bezwaarmakers speelt volgens de gemeente een rol in het bepalen welk gewicht er aan bezwaren van buurtbewoners wordt gehecht. Volgens jurisprudentie (eerdere rechterlijke uitspraken -red.) hebben mensen die op meer dan honderd meter van te rooien bomen wonen daar eigenlijk niets over te zeggen, omdat ze geen belanghebbende zijn. Echter, als de bomen vanuit het huis te zien zijn, ben je op een afstand tot driehonderd meter belanghebbende. Zo ontspon zich een gesprek over wie van de bezwaarmakers wel of niet belanghebbend was, en dat leek maar één iemand te zijn, die dicht aan het begin van de Prins Bernhardlaan woont en die 's winters (!) de bomen bij het zwembad kan zien. “Alsof je als je er niet zowat tegenaan woont, je geen mening mag hebben”, stelde een bezwaarmaker.

Centrale vraag is of je voor een voetpad bomen moet kappen. Volgens de plannen is er voor fietsers een pad van 3,5 meter breed nodig om als Hollandse Baan te worden aangemerkt. Plus een ruim voetpad, aansluitend. Ruimte voor het fietspad is er, maar samen met het voetpad wordt het te breed om kap op grote schaal te voorkomen. De bezwaarmakers, met bomenexpert Huib Sneep als meest welsprekende, stellen voor om de voetgangers gewoon het bestaande pad aan de noordkant van de Westfrankelandsedijk te laten bewandelen. Maar als voor die oplossing wordt gekozen voldoet het Schiedamse deel van de 'baan' tussen Rotterdam en Hoek van Holland niet meer aan de eisen om voor provinciale subsidie (van zeventig procent van de kosten) in aanmerking te komen. Aha, vandaar. Alhoewel ook daarbij vraagtekens werden gezet. Die subsidie schijnt ook aan een bepaalde termijn te hangen – vandaar dat er snel gehandeld moet worden.

Voor de bezwaarmakers is het overigens helemaal geen uitgemaakte zaak dat er een voetpad moet komen. Wie wil er nu langs de dijk lopen, met druk autoverkeer langs bedrijvigheid, als er vijftig meter verderop een Volkspark ligt met mooie wandelpaden? Hoe kan het dat een kapvergunning wordt aangevraagd zonder dat de noodzaak van het voetpad met de nodige cijfers onderbouwd is, zo stelden de opposanten van het plan. Dat overigens door de gemeentelijke vertegenwoordigers een 'investeringsslag om de gebruikswaarde en groenwaarde te vergroten' werd genoemd.

Een andere vraag die op tafel ligt: hoe goed zijn de bomen. Stadsbioloog Hans de Kruijf gaf aan dat de kwaliteit van de bomen 'laag' is. Sneep typeert tachtig procent van de bomen als 'goed'.

In ieder geval zo goed, aldus Sneep, dat ze een behoorlijk deel van de 'vuile' lucht van de industrie langs de rivieroever afvangen. En toch is de lucht nu al zo vuil dat als de instanties de regels strikt zouden navolgen, bedrijvigheid zou moeten worden gestaakt, aldus de bomenexpert.

Zo werd het dus een clash tussen de ambtenaren van de gemeente die een op het oog slecht onderbouwd plan er door willen slepen om subsidie in de wacht te slepen, en bewoners die zeggen dat hun ideeën beter zijn en niet snappen dat ambtenaren en het stadsbestuur daar niet naar willen luisteren. Tot dusver lijkt het daarbij te hebben ontbroken aan bestuurlijke regie vanuit het college. De wethouders Marcel Houtkamp en Alexander van Steenderen reageerden al weer enige tijd geleden afhoudend op de bezwaren. Een aanpak zou nodig zijn om de veiligheid op de kruising met de Admiraal de Ruyterstraat te vergroten. Maar dan kan ook zonder grootschalige bomenkap, aldus de bezwaarmakers.

Het element veiligheid werd door de gemeentelijke woordvoerders tijdens de zitting op 9 oktober ook gebruikt om de noodzaak van het gezamenlijke fiets- en voetpad te onderstrepen. “Hollandse Banen is bedoeld voor snel en langzaam verkeer.” Te weten snelle fietsers al dan niet met motortje en langzame wandelaars. Wandelen op een fietspad kan met de grote verschillen in snelheid gevaarlijk zijn. Oversteken van de Westfrankelandsedijk is om die reden ook ongewenst – maar van welke kant komen de wandelaars dan: van de bedrijven aan de zuidkant of als bewoners van de noordkant?

Gaande het discours voor de Bezwaarschriftencommissie lieten de gemeentelijke woordvoerders zich ontvallen dat de paden zoals ze volgens plan nu worden aangelegd, nog helemaal niet voldoen aan het Hollandse Banenplan. Daartoe moeten voet- en fietspad een geheel zijn, slechts onderscheiden door de tekening op de weg. In eerste instantie worden ze langs de Westfrankelandseweg als twee losse paden aangelegd, om later mogelijk aan elkaar te worden geklonken. “Hollandse Banen is toekomstmuziek.” Toen dit duidelijk werd, sloeg de verwarring onder de toehoorders echt toe: dus bomen moeten worden gekapt om te voldoen aan een plan, dat ook inclusief de kap nog niet voldoet aan de eisen?

Een andere opmerkelijke: elders in Schiedam, bijvoorbeeld ter hoogte van de Gustoweg, staat helemaal geen breed voet- annex fietspad ingepland. Ook is maar de vraag hoe op de Havendijk vijf meter voor een voet- en fietspad wordt gevonden. En op de grens van Schiedam en Vlaardingen blijkt: Vlaardingen legt de 'baan' aan..., zonder voetpad.

Vanavond om zeven uur begint het Stadserf, in de Aleidazaal van het stadskantoor. Pop Up Tv en Look Tv zenden het verloop rechtstreeks uit, op tv en via internet.